Avustralya’nın Orta Queensland bölgesinde, Wangan ve Jagalingou halkı kutsal kabul ettikleri toprakları ve su kaynaklarını korumak için Carmichael kömür madenine karşı dört yılı aşkın süredir nöbet tutuyor. Yerli halklar, projeye verilen iznin kültürel hakları ihlal ettiğini savunuyor.
HABER MERKEZİ – Avustralya’nın Orta Queensland bölgesinde, Wangan ve Jagalingou (W&J) halkı, topraklarında kurulan Carmichael kömür madenine karşı bin 300 günü aşkın süredir direnişini sürdürüyor. Kutsal kabul edilen Doongmabulla Springs su kaynağının yakınında yakılan törensel ateş, bu süre boyunca hiç sönmedi.
BBC’nin ilgili konuyu mercek altına aldığı haberinde, Hindistan merkezli Adani şirketine bağlı Bravus tarafından işletilen maden, bölge halkı tarafından kültürel soykırım ve ekolojik tehdit olarak nitelendiriliyor. Yerli halkların lideri Adrian Burragubba ve oğlu Coedie McAvoy, bu mücadeleyi “manevi bir direniş” ve “kültürel hayatta kalma savaşı” olarak tanımlıyor.
KUTSAL SU KAYNAĞI TEHLİKEDE
Protestoların odağında, yağmur yılanı Mundagudda’nın yarattığına inanılan ve yaratılış anlatılarında yer alan Doongmabulla Springs bulunuyor. Bu su kaynağı, bölgedeki kırılgan yeraltı su sisteminin merkezi konumunda.
Griffith Üniversitesi’nden hidrojeolog Prof. Matthew Currell, bölgede hidrokarbon kalıntılarına rastlandığını ve madenciliğin su kalitesini tehdit edebileceğini belirtiyor. Adani ise bu iddiaları reddederek bilim insanlarını “kömür karşıtı aktivist” olmakla suçladı.
Ulusal bilim kurumu CSIRO da 2023’te yayımladığı raporla Adani’nin su modeli analizlerini “amaca uygun değil” olarak değerlendirdi. Queensland hükümeti bu nedenle yeraltı madenciliğini yasakladı. Bravus ise kararı yargıya taşıdı.
×
‘BU ÜLKEDE MADENCİLİK TANRI GİBİ’
Maden projesi, W&J halkı içinde derin bir bölünmeye yol açtı. Aileye mensup 12 gruptan 7’si Bravus ile anlaşma imzalayarak fon karşılığında projeyi destekledi. Ancak diğer grup üyeleri bunun topraklarına ve inançlarına ihanet olduğunu savunuyor.
W&J kadını Jackie Broderick, “Toprağın tahrip edilmesinden dolayı üzgünüm ama biz imzalamazsak zaten yapacaklardı,” derken, oğlu Coedie bu tutumu eleştirerek, “Bu ülkede madencilik Tanrı gibi. Tek bir maden tüm milleti böldü” ifadelerini kullandı.
TOPRAK HAKLARI VE MAHKEME SÜRECİ
W&J halkı, 2004 yılında Yerel Toprak Yasası (Native Title Act) kapsamında başvurduğu hak talebinde, toprakla sürekli bağ kuramadığı gerekçesiyle 2021’de mahkemeden ret aldı. Konu şu anda Avustralya Yüksek Mahkemesi’ne taşınmış durumda.
Adrian Burragubba, Queensland Yüksek Mahkemesi’nde ayrıca İnsan Hakları Yasası’nın 28. maddesine dayanan bir dava daha yürütüyor. Bu madde, yerli halkların kültür ve toprakla bağlarını yaşatma hakkını güvence altına alıyor. Davanın kültürel haklar açısından emsal teşkil etmesi bekleniyor.
ŞİRKET VE HÜKÜMETTEN YANIT
Bravus, projeye dair suçlamaları reddederek, “Doongmabulla Springs su kaynakları yaptığımız ya da yapacağımız hiçbir faaliyetten etkilenmemektedir” açıklamasını yaptı. Queensland Çevre Bakanı Andrew Powell ise “kültürel ve çevresel değerlerin korunacağını” söyledi.
×Gazeteci Kim Nguyen’in görüştüğü bazı maden işçileri ise toz, altyapı eksikliği ve şikayet edenlere baskı iddialarını gündeme getirdi. Devlet kurumu, 2019-2024 arasında madende 875 sayfa ciddi iş kazası raporu düzenlendiğini, ancak genel oranların sektör ortalamasıyla uyumlu olduğunu bildirdi.
‘TOPRAK VE SU OLMADAN YAŞAYAMAYIZ’
Direnişin simgesi haline gelen tören ateşi ve yerli halkın mücadelesi, Avustralya’nın yerli haklar tarihindeki en uzun süreli ve sembolik direnişlerinden biri haline geldi. Adrian Burragubba kararlı:
×Biz sudan geldik. Su olmazsa hepimiz ölürüz. Toprak yoksa elimizde hiçbir şey kalmaz.
