Hartum’daki Ulusal Müze, iki yıl süren çatışmaların ardından büyük ölçüde yağmalandı. Firavun Taharqa’nın heykeli gibi ağır eserler ayakta kalırken, altın ve değerli taşlarla süslü “altın oda” tamamen boşaltıldı. Çalınan eserlerin bir kısmı Darfur’a taşındı; kayıpların maddi değeri 110 milyon dolar olarak tahmin ediliyor. Interpol ve UNESCO kayıp eserleri arıyor.
HABER MERKEZİ- Sudan’da iki yılı aşkın süredir devam eden savaş, ülkenin kültürel mirasına ağır darbe vurdu. Hartum’daki Ulusal Müze’nin avlusunda hâlâ dimdik ayakta duran siyah firavun Taharqa’nın heykeli, yağmalanan eserler arasında nadiren korunabilmiş olanlardan biri.
Müzenin eski müdürü Hatim el-Nour, burada 500 binden fazla eserin bulunduğunu, bunların antik Kûş Krallığı’ndan günümüze kadar uzandığını hatırlatıyor. Ancak uzmanlara göre, özellikle altın ve değerli taşlarla süslü eserlerin sergilendiği “altın odası” tamamen boşaltıldı. Müze müdürü İhlas Abdül Latif, 24 ayar saf altından, bazıları 8.000 yıllık parçaların çalındığını belirtiyor.
Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasındaki çatışmalar Nisan 2023’te patlak verdi. Başkent Hartum’un büyük bölümü gibi müze de HDK’nın eline geçti. Mart 2025’te ordunun yeniden kontrolü sağlamasının ardından arkeologlar iki yıl aradan sonra ilk kez müzeye girebildi. İçeride cam kırıkları, devrilmiş heykeller ve top mermilerinin izleri dikkat çekiyordu.
ESERLER DARFUR’A KAÇIRILDI
Sudanlı yetkililer, eserlerin büyük kısmının kamyonlarla ülkenin batısındaki Darfur bölgesine götürüldüğünü ve buradan kara borsaya dağıtıldığını öne sürüyor. Hükümet, yağmayı “savaş suçu” olarak tanımlarken, RSF iddiaları reddediyor. Bazı parçalar Mısır, Çad ve Güney Sudan’da ortaya çıksa da çoğu hâlâ kayıp.
Interpol ve UNESCO, Sudan hükümetiyle iş birliği içinde kaçırılan eserlerin izini sürüyor. Ancak özellikle küçük ve taşınması kolay Kûşit heykellerin kara borsada yüksek talep gördüğü belirtiliyor. Bugüne kadar altın odasından hiçbir eser ne müzayedelerde ne de yasadışı pazarlarda görülmedi.
110 MİLYON DOLARLIK HIRSIZLIK
Arkeoloji uzmanı Rawda İdris’e göre ülkede 20’den fazla müze yağmalandı, kayıpların maddi değeri en az 110 milyon dolar. Henüz ordu kontrolüne geçmemiş bölgelerdeki tahribatın boyutu ise bilinmiyor.
Darfur’un Nyala kentindeki müze, El-Faşer’deki Sultan Ali Dinar Müzesi ve Omdurman’daki El-Halife Evi de ağır hasar görenler arasında. XVIII. yüzyıla ait koleksiyonlarıyla bilinen El-Halife Evi’nin eserleri tamamen yok olmuş durumda. Nyala Müzesi’nin ise şiddetli çatışmalar nedeniyle RSFtarafından askeri üs haline getirildiği bildiriliyor.
UNESCO, geçen yıl yaptığı çağrıda halkı, yağmalanmış eserlerin ticaretine katılmamaya davet ederek bu eserlerin “tarihsel ve maddi açıdan paha biçilmez değerine” vurgu yapmıştı.
