İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile işbirliğini sonlandırdığı duyuruldu. Batılı devletlerin İran ile nükleer müzakereleri sonuç vermeyince BM ve AB yaptırımları devreye girmişti. Hamaney ise Trump’a “Rüya görmeye devam et” diyerek meydan okudu.
HABER MERKEZİ – İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Laricani’nin ülkesinin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile işbirliği anlaşmasını iptal ettiği kaydedildi.
İran’dan gelen bu adım, Eylül sonunda Birleşmiş Milletler (BM) ve ardından Avrupa Birliği (AB) tarafından İran’a karşı yürürlüğe konan yaptırımlardan sonraya geldi.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise, Batılı güçlerin BM yaptırımlarını yeniden yürürlüğe koyması halinde Tahran’ın, IAEA’nın nükleer tesislerini yeniden denetlemesine izin veren anlaşmayı iptal edeceğini duyurmuştu.
IAEA, İsrail ve ABD’nin Haziran ayında İran’ın nükleer tesislerini bombalamasının ardından Tahran ile işbirliğini yeniden inşa etmeye çalışmıştı.
2015 ANLAŞMASI VE SNAPBACK
E3 ülkeleri olarak da bilinen İngiltere, Almanya ve Fransa, İran’ı, nükleer silah geliştirmesini engellemeyi amaçlayan 2015 tarihli anlaşmayı ihlal etmekle suçluyor.
E3 ülkeleri Ağustos ayında İran ile müzakerelerin sonuç vermediğini ilan etmiş ve BM yaptırımlarının yeniden yürürlüğe girmesini istemişti. ABD de E3 ülkelerinin başvurusunu desteklemişti.
Ancak Ağustos ayı sonlarında E3 ülkeleri, yaptırımların karara bağlanacağı BM Güvenlik Konseyi toplantısı öncesinde İran ile yeniden müzakerelere açık olduklarını ve yaptırımların uygulanmasının 6 ay ertelenebileceğini duyurmuştu. Avrupalı ülkelerin şartları şöyleydi: İran’ın BM nükleer müfettişlerine erişimi yeniden sağlaması, zenginleştirilmiş uranyum stoklarıyla ilgili endişeleri gidermesi ve ABD ile görüşmelere başlaması…
Bu kapsamda yürütülen müzakerelerden de bir sonuç çıkmayınca 26 Eylül’de yapılan BM Güvenlik Konseyi toplantısı ardından yaptırımlar yeniden devreye girmişti. Ardından AB de İran’a yönelik yaptırımları duyurmuştu.
İran ile ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Çin ve AB arasında BM destekli bir anlaşmayla yıllardır uygulanan ekonomik yaptırımlar, İran’ın nükleer programına getirilen kısıtlamalar karşılığında kaldırılmıştı.
Ancak Donald Trump’ın 2018’de ilk döneminde ABD’yi anlaşmadan çekip nükleerle ilgili yaptırımları yeniden uygulamaya koymasının ardından anlaşma bozulmuştu. İran buna karşılık nükleer faaliyetlerini artırmış ve bu da yeni bir krize yol açmıştı.
BM’nin son yaptırım kararı geri çekme (snapback) hükmünün yürürlüğe girmesi anlamına geliyor. Bu hüküm, 2015 anlaşmasına dahil edilmiş olup, bir katılımcının, İran’ın nükleer taahhütlerini yerine getirmede önemli ölçüde başarısız olduğuna inanması halinde, BM Güvenlik Konseyi’ne bildirimde bulunarak yaptırımları geri getirme sürecini başlatmasına olanak tanıyor.
Bu arada Haziran ayında 12 gün süren savaşta ABD ile İsrail İran’ın nükleer tesislerini bombalamıştı.
BM’nin ardından | AB de İran’a yaptırımları başlattı
HAMANEY’DEN TRUMP’A: RÜYA GÖRMEYE DEVAM ET
İran’ın nükleer çabaları gündemdeyken, dikkat çekici bir açıklama da İran’ın Dini Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamaney’den geldi.
Hamaney, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın nükleer tesislerine yönelik açıklamaları için şöyle konuştu:
“Rüya görmeye devam et. Ama sen kimsin ki, bir ülkenin nükleer endüstriye sahip olduğu için ona ne yapıp ne yapamayacağını söylüyorsun? İran’ın nükleer yeteneklerinin olup olmaması Amerika Birleşik Devletleri’ni neden ilgilendiriyor? Bu tür bir müdahale uygunsuz, hatalı ve zorbalıktır.”
İran’ın nano teknoloji, lazer, nükleer, çeşitli askeri endüstriler ve tıbbi ilerlemeler dahil olmak üzere birçok alanda “dünyanın ilk on araştırma ve bilim sıralamasında yer aldığını” ileri süren Hamaney, düşmanlarının İran’ın bilimsel ilerlemesini baltalama çabaları olduğunu savundu.
