Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasının 91. yıldönümünde Erdoğan ve Özel mesaj verdi ve kadınların siyasetteki konumunu övdü. Ancak mevcut parlamentoda kadın vekil oranı sadece yüzde 20,1 ve DEM Parti hariç, diğer tüm partilerde kadın vekil oranı çok düşük. BM’ye göre ise, Türkiye, kadın vekil oranları itibarıyla 185 ülke arasında 126’ncı.
HABER MERKEZİ – Bugün Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasının 91. yıldönümü. Bugün vesilesiyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kadınlara hitap etti. CHP Genel Başkanı Özgür Özel de bugün dolayısıyla bir mesaj yayımladı. Ancak siyasetteki kadın temsili farklı bir tablo sunuyor.
Erdoğan, 5 Aralık Kadın Hakları Günü için İstanbul’da düzenlenen Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi’nde konuştu. Bugüne dair Erdoğan şu bilgileri paylaştı:
“Bugün ülkemizde kadın hakları açısından önemli bir düzenlemenin 91’inci yıl dönümüdür. 1930 yılında önce belediye seçimlerinde seçme seçilme hakkı elde eden kadınlar, dört yıl sonra, 5 Aralık 1934’de Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan değişikliklerle milletvekili seçme ve seçilme hakkı kazanmıştır. Böylece ülkemizde kadınlar, Avrupa’daki hem cinslerinden çok daha evvel seçme seçilme hakkına kavuşmuşlardır. 1935 yılında gerçekleştirilen ilk genel seçimlerde de 17 kadın milletvekili Meclis’te temsil hakkına sahip olmuşlardır.“
ERDOĞAN, KENDİ İKTADAR DÖNEMİNİ ÖVDÜ
Erdoğan, kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olmasına rağmen karşılaştıkları sorunlara dikkat çekerek, “ Doğrusu kadınlar bu anayasal haklarını uzun yıllar selahiyetle, liyakatle ve özgürce kullanamadılar. Görünür görünmez birçok engelle karşılaştılar. Mesela başörtüsü dolayısıyla seçilme hakkından mahrum bırakıldılar“ diye konuştu.
Erdoğan, AKP’nin iktidar olduğu son 23 yılda ise kadınların iş gücüne, siyasete ve kamu görevlerine katılımında ciddi artış sağlandığını ileri sürdü ve muhalefeti ise “kadın haklarını marjinal ideolojilere paravan yapmakla” suçladı.
ÖZEL, MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’Ü ANDI
CHP lideri Özgür Özel de sosyal medya hesabında yayımladığı mesajında, “Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanıyan Gazi Mustafa Kemal Atatürk“ü andı ve “Mücadelemiz, emeği görünmeyen, sözü bastırılan, güvensiz, güvencesiz bırakılan tüm kadınlar içindir” ifadelerini kullandı.
DEM PARTİ HARİÇ DİĞER PARTİLERDE KADIN TEMSİLİ DÜŞÜK
Erdoğan ve Özel’in açıklamalarının aksine, kadınların siyasetteki temsiline dair veriler başka bir tablo ortaya koyuyor. 14 Mayıs 2023’te yapılan genel seçimlerinde seçilen kadın milletvekili oranı ve bunun partilere göre dağılımı, kadınların hala siyasette etkili konumda olamadıklarını gösteriyor. Devletin haber ajansı Anadolu Ajansı’nın seçimden hemen sonra paylaştığı veriler de bu durumu ortaya koyuyor.
×28’inci Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nin sonuçlarına göre, Meclis’e giren 600 milletvekilinin 121’i kadın, 479’u erkek.
27’nci Dönem parlamentosunda yüzde 17,1 olan kadın temsil oranı, 28’inci Dönem’de az bir artışla yüzde 20,1’e yükseldi. Bu artışta, DEM Parti’nin öncülü olan Yeşil Sol Parti’nin kadın vekil oranının yüksek olması kayda değer bir etkide bulundu.
Meclis’e oran olarak en fazla kadın milletvekili Yeşil Sol Parti‘den (şimdiki DEM Parti) girdi. Yeşil Sol Parti’den seçilen milletvekilleri daha sonra DEM Parti çatısı altında faaliyetlerini sürdürdü.
Yeşil Sol Parti’den sonra en çok kadın milletvekili olan partiler sırasıyla AKP, CHP, İYİP ve MHP oldu.
AKP’den 50, CHP ve Yeşil Sol Parti’den 30’ar, İYİ Partiden 6, MHP’den 4, Türkiye İşçi Partisi’nden ise 1 kadın milletvekili seçildi.
Oransal olarak bakıldığında ise, Yeşil Sol Parti (DEM Parti) dışındaki tüm partilerin kadınlara yeteri oranda yer vermediği ortaya çıkıyor.
Yeşil Sol Parti‘nin 61 milletvekilinden 30’unu kadınlar oluşturdu. Yeşil Sol Parti’de kadın temsil oranı yüzde 49 ile diğer partilere göre en yüksek düzeyde oldu
AKP’nin 267 milletvekilinin 50’si kadınlardan oluşurken, bu oransal olarak yüzde 18,7’ye denk geldi.
CHP’nin 169 milletvekilinin 30’u kadın iken, bu oransal olarak önceki döneme göre yaklaşık yüzde 5 artış göstererek, yüzde 17’ye ulaştı.
MHP’nin 50 milletvekilinden yalnızca 4’ü kadındı ve oransal olarak yüzde 8’e denk geldi. MHP’nin önceki dönem kadın vekil sayısı 10’du.
Meral Akşener’in lideri olduğu İYİP’in 44 milletvekilinden sadece 6’sı kadındı ve bu rakam, oransal olarak yüzde 13,7 oldu.
31 İLİN KADIN VEKİLİ YOK
Bu verilerin yanı sıra hala faaliyet yürüten 28’inci Dönem parlamentosunda 31 ilden kadın milletvekili seçilmedi. Bu iller şöyle:
Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bolu, Burdur, Çanakkale, Çorum, Elazığ, Erzincan, Gümüşhane, Iğdır, Karabük, Karaman, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Kilis, Kütahya, Niğde, Ordu, Rize, Sinop, Tokat, Uşak, Yozgat ve Zonguldak.
BM’YE GÖRE, SİYASETTE KADIN TEMSİLİYETİ ORANLARI
Birleşmiş Milletler Kadın Birimi ve Parlamentolararası Birlik’in yayımladığı raporda yer verilen “Siyasette Kadın 2025” haritasındaki verilere göre küresel çapta kadınlar siyasette eşit temsile ulaşamadı.
Parlamentoda kadın milletvekilleri ve bakanların oranları yer alırken, Türkiye’deki durum da hiç iyi görünmüyor. Türkiye, kadın milletvekili konusunda dünya sıralamasında 185 ülke arasında 126’ncı. Bakanlık konusunda ise 189 ülke arasında 173’üncü sırada yer alıyor.
×
LEYLA ZANA VE HAPİSTEKİ KADIN SİYASETÇİLER: KÜRT VE KADIN VEKİL OLMANIN ZORLUĞU
Bugün Meclis’te en fazla kadın temsiline sahip olan DEM Parti’nin içinden geldiği gelenekte kadın hakları ve mücadelesi açısından dikkat çekici isimler yer alageldi. Bu geleneğin ilk partisi Halkın Emek Partisi (HEP) idi. HEP, SHP ile ittifak kurarak Kasım 1991’deki genel seçimlerinde 18 milletvekili çıkardı. Bu vekillerden biri de 30 yaşındaki Leyla Zana idi. Zana, milletvekili yemin töreninde, Kürtçe, sadece „“Bu yemini Türk ve Kürt halkının kardeşliği için ediyorum“ dediği için büyük tepki topladı. Ardından 1994’te çok sayıda milletvekili arkadaşıyla birlikte dokunulmazlığı kaldırıldı, hapse konuldu ve 10 yıl sonra Haziran 2004’te hapisten çıkabildi.
HEP geleneğinden gelen partilerin yeniden Meclis’te temsil edilebilmesi ancak 2007’de mümkün oldu. Demokratik Toplum Partisi (DTP), ardından Barış ve Demokrasi Partisi (BDP), Halkın Demokratik Partisi (HDP), Yeşil Sol Parti ve bugün DEM Parti… Bütün bu partiler eş başkanlık sistemiyle kadın temsiliyetini öncelerken, öbür yandan kadın siyasetçilere yönelik hapis ve cezalar da hala sürüyor. Bugün itibarıyla HDP’nin Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ve HDP Milletvekili Leyla Güven dahil olmak üzere onlarca kadın siyasetçi, Leyla Zana ile benzer gerekçelerden dolayı hapiste.
