Fransız banka, Cuma günü üç Sudanlı mülteciye 20 milyon dolar ödeme cezasına çarptırıldı. New York’ta bulunan mahkeme, bankanın 1997 ile 2011 yılları arasında eski İslamcı diktatörün işlediği soykırımı mümkün kıldığına hükmetti.
HABER MERKEZİ – Fransız bankası BNP Paribas, Sudan’da 1990’lı yıllardan 2000’lerin sonuna kadar süren iç çatışmalar sırasında işlenen ağır insan hakları ihlallerine “suç ortaklığı” yaptığı gerekçesiyle New York’ta jüri kararıyla mahkûm edildi.
Fransız Radyosu RFİ’nin haberine göre dava, Sudanlı iki erkek ve bir kadının açtığı tazminat talebiyle başlamıştı. Davacılar, dönemin devlet güçleri ve Omar el Beşir rejimine bağlı milislerin kendilerine yönelik işlediği tecavüz, işkence, bıçakla yaralama ve sigara yanıklarıyla yapılan işkenceleri detaylarıyla anlattı.
FAİL CANCAVID MİLİSLERİ
Tanıklara göre bu saldırılar, Beşir’in 1989–2019 arasındaki iktidarı döneminde ordu mensupları ile Darfur bölgesinde korku yayan Cancavid milisleri tarafından gerçekleştirildi.
Davacılar, BNP Paribas’nın Sudan yönetimini finanse ederek bu şiddet kampanyasının sürmesine katkı sağladığını öne sürdü.
Davacıların avukatı, bankanın “etnik temizlik operasyonlarını desteklediğini ve müvekkillerinin yaşamını yok ettiğini” söyledi.
BNP Paribas, 1990’ların sonlarından 2009’a kadar Sudan’da faaliyet gösterdi ve bu dönemde petrol ve tarım ürünleriyle ilgili ticari anlaşmalar kapsamında Hartum’a teminat mektupları sağlayarak ülkenin uluslararası ticaretine aracılık etti.
Mahkeme, BNP Paribas’yı üç davacıya toplam 20,75 milyon dolar tazminat ödemeye mahkûm etti.
BANKA KARARA İTİRAZ EDECEK
BNP Paribas ise New York Jürisinin kararına itiraz edeceğini duyurdu. Banka, web sayfasında yer verdiği açıklamasında, kararın temyizde bozulacağına inandıklarını belirterek, mahkemenin bankanın kanıtlarını sunmasına izin vermediğini ileri sürdü.
×NE OLMUŞTU?
Darfur’da 2003’te başlayan çatışmalar kısa sürede insani bir felakete dönüştü. Sudan hükümetinin desteklediği Arap milis grubu Cancavid (Janjaweed)lerin, bölgedeki Afrikalı yerli Fulani, Masalit ve Zaghawa halklarına karşı yürüttüğü saldırılar soykırım boyutuna ulaştı.
BM verilerine göre sadece 2003-2005 yılları arasında 300 bin insanın katledildiği kayıtlara geçti. 2 milyonu aşkın insan yerinden edildi. Binlerce köy yakıldı, kadın ve çocuklara yönelik toplu cinsel şiddet vakaları kaydedildi.
2009 yılında Uluslararası Ceza Mahkemesi, dönemin devlet başkanı Ömer El Beşir de olmak üzere çok sayıda hükümet yetkilisini insanlığa karşı suçlar, tecavüz, zorla nakil ve işkence suçlarından suçlu buldu, tutuklama kararı çıkardı. Ve bu saldırılar uluslararası düzeyde “soykırım” olarak tanımlandı.
UCM’nin devlet başkanı sıfatıyla yargılamak istediği ilk kişi olan Beşir hakkındaki soruşturma süreci 2005’te başlamıştı ancak Nisan 2019’da ekonomik sebeplerle çıkan halk ayaklanması sonucu görevinden alınarak tutuklandı.
Ancak 2023 yılında yeniden patlak veren iç savaş 2003’tekine benzer bir insani felakete neden oldu. İnsan hakları örgütleri soykırım uygulamaları ve toplu infazların yaşandığını raporladı.
