İtalyan Marksist düşünür Franco “Bifo” Berardi’nin İkinci Geliş adlı eseri Türkiye’de sansürlendi. Çevirmen Ali Karatay, yayınevi Ketebe’nin metni kırptığını açıklarken, sansürlenen baskı hâlâ satışta. Yayınevinden ise hiçbir açıklama yapılmadı.
HABER MERKEZİ – İtalyan Marksist düşünür Franco “Bifo” Berardi’nin İkinci Geliş (The Second Coming) adlı eseri, Türkiye’deki baskısında sansüre uğradı. Eseri Türkçeye kazandıran Ali Karatay, yayınevi Ketebe Yayınları’na gönderdiği tam metnin baskıda kırpıldığını belirterek hem çeviri editöründen hem de yayınevinden kamuoyu önünde özür talep etti.
Birgün Gazetesi’nden Tugay Can imzasını taşıyan haberde sansür tartışması, Barış Akademisyeni Emre Tansu Keten’in sosyal medya paylaşımıyla ortaya çıktı.
Keten, kitabın orijinal İngilizce baskısında yer alan “…Turkey, where thousands of teachers have been fired by the Islamo-fascist dictator” (“İslamofaşist diktatörün binlerce öğretmeni işinden ettiği Türkiye”) ifadesinin Türkçe baskıdan tamamen çıkarıldığını fark etti.
Ketebe yayınları Berardi’nin İkinci Geliş kitabını basarken, İngilizce baskıda yer alan Türkiye ile ilgili bölümü Türkçe baskısından uçurmayı tercih etmiş (s.26). 78. sayfada da “Turkish strongman”ı, “ipleri elinde tutan adam” olarak çevirmeyi uygun görmüş. örnek yayıncılık. pic.twitter.com/aWgyza6UAs
— emre tansu keten (@emretansuketen) October 23, 2025
Karatay, sansürden bir arkadaşının uyarısıyla haberdar olduğunu ve metnin yayınevine eksiksiz teslim edildiğini vurguladı. “Bu müdahalenin kabul edilemez olduğunu düşünüyorum. Çeviri editörünün ve yayınevinin kurumsal olarak özür dilemesi gerekir” diyen Karatay, yazarın ve İngiliz yayıncının konuyu değerlendirdiğini, önümüzdeki günlerde nasıl bir yol izleneceğine karar vereceklerini aktardı.
Yayınevi ise şu ana kadar konuya ilişkin herhangi bir açıklama yapmadı.
BirGün’e e-posta yoluyla yanıt veren Franco Bifo Berardi ise çok sayıda mesaj aldığını belirterek “Ne olup bittiğini anlamam gerekiyor. Ardından görüşümü paylaşacağım” dedi. Sansürlenen baskının halen satışta olduğu bildirildi.
TANITIMDA DA “KOMÜNİZM” İFADESİ ÇIKARILDI
Sansür sadece metinle sınırlı kalmadı. Ketebe Yayınları’nın tanıtım metninde, Berardi’nin orijinal yayınevi Polity’nin özetinde geçen “komünizm” kavramı da kaldırıldı.
Polity’nin tanıtımında şu ifadeler yer alıyor:
“Komünist devrimden bir asır sonra, dünyanın daha iyiye doğru değişebileceği fikri sanki sonsuza dek ölmüş gibi görünüyor. Günümüzde her yeni değişim, daha kötüye doğru bir değişim gibi hissediliyor. Komünizmin ikinci gelişi 1917 ile hiçbir ilgisi olmayacak. Kıyamet bir metafor olarak düşünülmelidir ve komünizm de bir metafordur: zihnin potansiyellerinin mümkün olan şekilde kullanılması metaforu.”
-
×Franco “Bifo” Berardi kimdir?
1949 doğumlu Franco “Bifo” Berardi, İtalyan filozof, yazar ve kültürel ajitatördür. Estetik eğitimi almış, ünlü Fransız düşünür Félix Guattari’nin öğrencisi olarak yetişmiştir. Hâlen Milano Brera Güzel Sanatlar Akademisinde “Kitle İletişim Araçlarının Toplumsal Tarihi” dersler veriyor.
Berardi, 1960’larda İtalya’daki autonomia operaria (işçi özerkliği) hareketinin önde gelen aktivistlerinden biri olarak politik ve kültürel mücadeleye katıldı. O dönemden itibaren, küreselleşmenin ve finans kapitalizminin emeği, toplumu ve düşünce biçimlerini nasıl dönüştürdüğünü ele alan eleştirel bir külliyat oluşturdu. Berardi’nin düşüncesi, teknoloji, iletişim, duygulanım ve zihinsel emek üzerine kuramsal analizleriyle; şiirsel, politik ve felsefi üslubuyla öne çıkar.
Alternatif medya alanında da öncü bir figür olan Berardi, 1970’lerin sonunda Bologna’da radikal bir yayın deneyimi olarak Radio Alice’i -İtalya’nın ilk özgür korsan radyosunu- kurdu. Daha önce 1977 Hareketi’nin sesi olan A/Traverso adlı dergiyi yayımlamış, daha sonra TV Orfeu’yu kurarak topluluk televizyonculuğunun önünü açmıştır.
Yazın hayatına Contro il lavoro (Çalışmaya Karşı, Feltrinelli, 1970) ile başlayan Berardi, o tarihten bu yana elliye yakın eser yayımladı. Post-endüstriyel toplum, duygusal krizler, kolektif bilinçdışı ve geleceğin siyaseti gibi temaları ele alan yazarın Türkçeye çevrilmiş kitapları ise şunlar:
- Ruh İşbaşında
- Sonun Fenomenolojisi
- Üçüncü Bilinçdışı & Varlığın Krizi
- Kıyametin Ertesi Günü
- Başkaldırı: Şiir ve Finans Kapitalizm
- Kahramanlık Patolojisi
- Gelecekten Sonra
- İkinci Geliş / Karanlık Aydınlanma
