İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya arasında 25 Temmuz’da İstanbul’da gerçekleşecek görüşmeler, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmanın kaderini belirleyebilir. Avrupalılar, ilerleme sağlanmaması halinde yaptırımları yeniden uygulamakla tehdit ediyor.
HABER MERKEZİ- İran ile Avrupa ülkeleri arasındaki nükleer müzakereler, aylar süren duraklamanın ardından yeniden başlıyor. 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan üç ülke (E3) ile İran arasındaki müzakere masasına, İran adına Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi oturacak. Görüşmeler, dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yürütülecek.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Baghai, devlet televizyonunda yaptığı açıklamada, “Avrupa ülkelerinin talebi üzerine İran, yeni bir görüşme oturumu yapmayı kabul etti” dedi ve bu toplantının İstanbul’da yapılacağını belirtti.
AFP’nin bir Alman diplomatik kaynağa dayandırdığı habere göre ise daha önce Berlin, Paris ve Londra’nın “İran nükleer programına kalıcı ve doğrulanabilir bir diplomatik çözüm bulmak için yoğun bir şekilde çalışmaya” devam ettiğini ve hafta içinde bir toplantı planladığını belirtmişti.
İstanbul, daha önce de 16 Mayıs’ta tarafların buluştuğu adres olmuştu. O görüşmede, ABD ile İran arasındaki dolaylı temaslara paralel olarak Avrupa ve İran, diyalog kanallarını açık tutma konusunda uzlaşmıştı. Ancak bu sürecin devamı, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik saldırılarıyla kesintiye uğramıştı.
İRAN ‘TETİK MEKANİZMASI’NDAN ENDİŞELİ
İran tarafı, Avrupa ülkelerinin nükleer anlaşmadaki “tetik mekanizması” maddesini işletmesinden ciddi şekilde kaygı duyuyor. Bu mekanizma, anlaşmanın ihlali durumunda Birleşmiş Milletler yaptırımlarının otomatik olarak yeniden devreye girmesini öngörüyor. Mekanizmanın süresi 18 Ekim’de sona erecek. Müzakerelerden sonuç alınamazsa, Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce adım atabileceği öngörülüyor.
NE OLMUŞTU?
14 Temmuz 2015’te İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşma, İran’ın nükleer faaliyetlerini kısıtlaması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını içeriyordu. Ancak ABD, 2018’de anlaşmadan tek taraflı olarak çekilerek İran’a yönelik yaptırımları yeniden devreye soktu. Bu adıma karşı çıkan Avrupa ülkeleri, İran’a somut telafi adımları sunmakta yetersiz kaldı.
İran, Batılı ülkeler ve İsrail tarafından nükleer bomba elde etmek istediğinden şüpheleniliyor, ancak İran sivil amaçlarla nükleer programını sürdürme hakkını vurgulayarak bunu reddediyor.
25 Temmuz’daki İstanbul zirvesi, Avrupa ile İran arasında kopan müzakere zincirini yeniden kurma girişimi olarak görülüyor. Görüşmelerin, hem tetik mekanizması riski hem de bölgedeki tansiyonun yüksekliği nedeniyle kritik bir dönemece işaret ettiği belirtiliyor.
