Avrupa Birliği’nden pestisit kalıntısı nedeniyle geri çevrilen tarım ürünlerinin akıbeti belirsizliğini koruyor. DEM Parti Ağrı Milletvekili Nejla Demir’in Meclis’e sunduğu araştırma önergesi, bu ürünlerin imha edilip edilmediği ya da iç piyasaya sürülüp sürülmediği sorusunu yeniden gündeme taşıdı.
HABER MERKEZİ- Her ay neredeyse tonlarca narenciye, sebze Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye geri gönderiliyor. Gerekçe yasal limitlerinin üzerinde tespit edilen pestisit kalıntıları. Peki, iade edilen bu ürünlere ne oluyor?
Mevzuat gereği imha edilmesi gereken ürünlerin iç piyasaya sunulduğu yönündeki kuşkular, toplu gıda zehirlenmelerinin artışıyla yeniden dillendirilmeye başlandı.
Avrupa Komisyonu’nun Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) verilerine göre Türkiye, pestisit kalıntısı nedeniyle en fazla bildirim yapılan ülkeler arasında yer alıyor. Ancak Avrupa sınırlarından geri dönen bu ürünlerin Türkiye’de neye dönüştüğü sorusu hâlâ yanıtsız.
Diken‘de Ayşegül Kasap imzasıyla yer alan bir haberde, sadece iki haftada Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen 31 ürünün ‘zehir’ ve ‘kansorejen’ madde tespiti gerekçesiyle iade edildiği belirtildi. Yine habere göre aralarında kuru incirin de olduğu 21 ürün ise piyasadan geri çekilip imha edildi.
DEM Parti Ağrı Milletvekili Nejla Demir, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunduğu araştırma önergesinde, pestisitli tarım ürünlerinin yarattığı sağlık risklerinin yanı sıra, iade edilen ürünlerin imha edilip edilmediğinin araştırılmasını talep etti. Önergede, geri çevrilen gıdaların iç piyasaya sürüldüğüne dair iddialara dikkat çekildi.
PESTİSİT BİLDİRİMİ EN ÇOK YAPILAN ÜLKE: TÜRKİYE
Avrupa Komisyonu’nun 2024 RASFF verilerine göre, Türkiye pestisit kalıntısı nedeniyle en fazla bildirim yapılan ikinci ülke oldu. Bildirimlerin yaklaşık yüzde 57’si “ciddi risk” kategorisinde değerlendirildi. İade edilen ürünlerin önemli bir bölümünde ise uzun süredir yasaklı pestisitlere rastlandı.
Geri çevrilen ürünler arasında domates, çilek, kiraz, biber, salatalık gibi taze gıdaların yanı sıra kuru meyve, fındık, baharat ve Antep fıstığı da bulunuyor.
Ancak bu ürünlerin imha edildiğine ya da iç pazara sunulmadığına dair kamuoyuna açıklanmış şeffaf bir veri yok.
ZEHİRLENMELER “MÜNFERİT” DEĞİL
Bu belirsizlik, sahadaki tabloyla birleştiğinde daha da kaygı verici bir hal alıyor.
2025 yılının Kasım ayında, yalnızca 15 gün içinde Türkiye’nin farklı illerinde 500’den fazla kişi gıda zehirlenmesi şikâyetiyle hastanelere başvurdu.
Zehirlenmeler; Kayseri’de düğün ve toplu yemeklerde, Trabzon’da okul ve yardım etkinliklerinde, Rize’de mevlit yemeklerinde, Bursa’da tarım işçilerinin tükettiği gıdalarda, Samsun’da kolej yemekhanelerinde, Niğde’de toplu beslenme alanlarında, İstanbul’un farklı noktalarında kayda geçti.
Vakaların sıklığı sorunun münferit değil, sistematik bir gıda güvenliği probleminden kaynaklandığına işaret ediyor.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’ne göre, Temmuz 2024 – Temmuz 2025 arasında en az 838 işçi toplu zehirlenmelere maruz kaldı.
ÇOCUKLAR EN KIRILGAN GRUP
Sorunun en ağır sonuçlarını ise çocuklar yaşıyor. Greenpeace Türkiye’nin Nisan 2025’te yayımladığı “Pestisitler ve Çocuklar” raporu, iç piyasada satılan ürünlerde çoklu pestisit kalıntıları ve PFAS maddeleri tespit edildiğini ortaya koydu. Uzmanlara göre bu maddeler, çocukların gelişimi üzerinde kalıcı ve geri dönüşü olmayan etkilere yol açabiliyor.
Greenpeace Türkiye’nin başlattığı “Zehir etme: pestisit analizleri açıklansın” imza kampanyası ise devam ediyor.
DENETİM VAR, ŞEFFAFLIK YOK
Tarım ve Orman Bakanlığı son üç yılda 250 bin pestisit denetimi yapıldığını açıklasa da, bu denetimlerin hangi ürünleri ve hangi bölgeleri kapsadığı kamuoyuyla paylaşılmıyor. Greenpeace Türkiye’nin açtığı davada Bakanlık, pestisit analiz sonuçlarının açıklanmasının “kamuya bir fayda sağlamayacağı” yönünde savunma yaptı.
Bakanlığın bu yaklaşımı ise gıda güvenliği konusunda şeffaflık tartışmalarını daha da derinleştiriyor.
Bakanlık pestisit sonuçlarının açıklanmasını “kamu yararı” sağlamıyor diye reddederken, 13 Aralık’ta ise tarım zehiri dahi diyemediği pestisitlerle ilgili aldığı kararı şöyle duyurdu:
B-Reçete Sistemi Başlıyor
📄 “Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik” ile “Bitki Koruma Ürünlerinin Uygulanması ve Denetimine İlişkin Yönetmelik” Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
🔍 Bu düzenlemelerle; pestisit… pic.twitter.com/ztNJMH1LK3
— T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (@TCTarim) December 13, 2025
MECLİS’E TAŞINAN SORULAR
DEM Parti Milletvekili Nejla Demir’in Meclis’e sunduğu araştırma önergesinde;
- Yasaklı pestisitlerin nasıl temin edildiği,
- Avrupa’dan geri dönen ürünlerin hangi işlemlerden geçirildiği,
- Bu ürünlerin iç piyasaya sürülüp sürülmediği sorularının yanıtlanması istendi.
Önergede ayrıca denetimlerin artırılması ve sonuçların kamuoyuna açık biçimde paylaşılması çağrısı yapıldı.
