İran’da Mayıs 2025’te gerçekleştirilen en az 152 idam, ülkedeki baskının boyutlarını gözler önüne seriyor. İdam edilenler arasında kadınlar, etnik azınlıklar ve yabancı uyruklular da bulunuyor. İnsan hakları örgütleri, idamların protestoları bastırmak için kullanıldığı uyarısında bulunuyor.
HABER MERKEZİ– İran İnsan Hakları Örgütü’nün (IHRNGO) raporuna göre, İran’da Mayıs ayında en az 152 kişi idam edildi. Bu sayı, 2024’ün aynı dönemine göre yüzde 96’lık bir artışı temsil ediyor. İdam edilenler arasında 4 kadın, 19 Beluç, 9 Kürt, 2 Arap azınlık mensubu ve 5 Afgan vatandaşı da yer aldı.
Örgüt, kamyoncu grevleri ve artan protestolar karşısında rejimin toplumu sindirme amacıyla ölüm cezalarına başvurduğunu belirtiyor. İdam edilenlerin büyük çoğunluğunun adil yargılanmadan mahrum bırakıldığı, özellikle uyuşturucu ve cinayet suçlamalarıyla karşı karşıya kalan yoksul kesimlerden oluştuğu bildiriliyor.
2025’İN İLK 5 AYINDA 511 KİŞİ İDAM EDİLDİ
2025’in ilk 5 ayında ise aralarında 16 kadın ve 32 Afgan’ın olduğu en az 511 kişi idam edildi. İnfazların sadece 28’i yani yüzde 5’i resmi kaynaklarca duyuruldu. 2 infaz ise kamuya açık alanda gerekleştirildi.
2025’in ilk beş ayında gerçekleştirilen idamların sayısı, 2024’ün aynı dönemine kıyasla yüzde 96 daha fazla.
“KISAS” CEZASI: 2 ERKEK, AMCALARI TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ
İran İnsan Hakları Örgütü’nün raporunda dikkat çekici bir diğer başlık ise infaz edilen “kısas” cezası.
Kısas Cezası, İran’daki hukuki sistemde “misilleme” olarak da bilinir ve genellikle cinayet gibi ağır suçlar için uygulanan bir ceza. Arapça kökenli bir kelime olan “kısas”, “karşılık vermek” veya “aynısını yapmak” anlamına geliyor.
İran’da “kasten öldürme” başlığı altında yargılanan sanıklar, olayın niyeti ya da koşulları dikkate alınmaksızın kısas cezasına çarptırılıyor. Hüküm kesinleştiğinde, maktulün ailesine Kısas (öldürme hakkı), diyet (kan parası) ya da affetme seçenekleri sunuluyor.
Kısas seçeneğini tercih eden aile fertleri, infazın seyircisi olmaya ve hatta bizzat infazı gerçekleştirmeye teşvik ediliyor.
Mayıs ayında da en az iki erkek kendi akrabaları tarafından bizzat asılarak infaz edildi.
33 yaşındaki Alireza Gholibeigi 4 yıl önce kuzenini öldürdüğü iddiasıyla tutuklandı. Kum Merkez Cezaevinde kalan Alireza, 19 Mayıs’ta amcası tarafından idam edildi.
Hassan Saei de kuzenini öldürmekten aynı cezaevinde hapis yatıyordu. Kısas infazı büyük dayısı tarafından gerçekleştirilen Hassan Saei, idam edildi.
IHRNGO Direktörü Mahmood Amiry-Moghaddam idam edilenlerin toplumun en savunmasız kesiminden ve adil yargılanma hakkından mahrum insanlar olduğunu belirtti. Moghaddam, uluslararaarsı toplumun İran’daki insan hakları krizine yeteri kadar tepki göstermediğini söyledi:
דBirleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve İran İslam Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkilerini sürdüren tüm ülkelere çağrımız; bu infazlara karşı çıkmaları ve İranlı yetkililer için bu infazların maliyetini artırmalarıdır. Aksi halde önümüzdeki aylarda yüzlerce başka infaza tanık olacağız.”
Mognaddam, önümüzdeki aylarda grevleri bastırmak ve yeni protestoları engellemek amacıyla idamların artacağı konusunda uyarıda bulundu.
