Adalet Bakanı Tunç’un AİHM kararlarının uygulanma oranına ilişkin “yüzde 91” açıklaması tartışma yarattı. Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, Avrupa Konseyi verilerine göre Türkiye’nin “öncü kararlardaki” uyum oranının yüzde 68 olduğunu belirterek, bakanın açıklamasını Meclis gündemine taşıdı.
HABER MERKEZİ – Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) HDP’nin eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkındaki kararına ilişkin yaptığı ve Türkiye’nin AİHM kararlarının yüzde 91’ini uyguladığını söylediği açıklama tartışma yarattı.
Yılmaz Tunç dün gazetecilere verdiği demeçte “AİHM kararlarının Avrupa Konseyine üye ülkelerce icra edilme oranı ortalama yüzde 79 iken, ülkemizde bu oran yüzde 91” ifadelerini kullandı.
Tunç’tan Demirtaş açıklaması | Dosya mahkemenin önünde
İstanbul bağımsız Milletvekili Mustafa Yeneroğlu bakan Tunç’un bu açıklamalarını Meclis gündemine taşıdı. Yeneroğlu, Tunç’un açıkladığı verilerin Avrupa Konseyi’nin resmi verileriyle çeliştiğini açıkladı.
Yeneroğlu, Avrupa Konseyi’nin 18 Eylül 2025 tarihli verilerine göre Türkiye’nin AİHM kararlarına ‘genel uyum oranı’nın yüzde 90 olarak görünmesine rağmen, asıl belirleyici olan ‘öncü kararlar’ bakımından bu oranın yalnızca yüzde 68 olduğunun altını çizdi. Yeneroğlu’na göre Türkiye bu oranla, Avrupa ortalamasının 13 puan altında, 47 ülke arasında 39’uncu sırada yer alıyor.
Yeneroğlu, Türkiye’de sistematik biçimde öncü kararların uygulanmadığını belirtti ve AİHM kararlarına uymanın bir tercih değil zorunluluk olduğunu vurguladı.
Yeneroğlu, önergesinde bakan Tunç’a şu soruları yöneltti:
- Avrupa Konseyi’nin 18 Eylül 2025 tarihli verilerine göre Türkiye’nin öncü kararlarda kararlara uyma oranı %68, toplam davalarda ise %90 olarak görülmektedir. Sayın Bakan’ın ifade ettiği “%91 uyum oranı” hangi kategoriye dayanmaktadır?
- Bakanlığınız bu oranı belirlerken, öncü kararlar ile diğer davalar arasındaki ayrımı dikkate almış mıdır?
- Türkiye’nin öncü kararlardaki uyum oranının, Avrupa ortalaması olan %80’in altında kalmasının nedenleri nelerdir?
- 2002 yılından bu yana AİHM tarafından ülkemiz adına toplamda hükmedilen tazminat miktarı kaçtır?
- 2002 yılından bu yana AİHM tarafından ülkemiz adına öncü kararlardan dolayı hükmedilen tazminat miktarı kaçtır?
- 2002 yılından bu yana AİHM tarafından Türkiye hakkında verilen öncü kararlardan kaçı halen tamamen veya kısmen uygulanmamıştır? Bu kararlara ilişkin karar adları ve karar tarihleri nelerdir? Aradan geçen 23 yıla rağmen uygulamaya konulmayan bu öncü kararların hayata geçirilmesi için öngörülen takvim nedir?
- Kavala, Demirtaş, Yalçınkaya ve Demirhan kararları gibi sistematik ihlaller içeren davaları gereği olan yeniden yargılama, tahliye ve yasal reformların hayata geçirilmesi için hangi somut adımlar planlanmaktadır?
- AİHM kararlarının icrasında Bakanlığınızın ve Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı’nın yürüttüğü koordinasyon süreçlerinde bağımsız bir izleme ve raporlama mekanizması bulunmakta mıdır?
ÖNCÜ KARARLAR
Mustafa Yeneroğlu’nun soru önergesinde belirttiği “öncü kararlar”, sadece bireysel bir hak ihlaline değil, devletin mevzuatında ve yargı uygulamalarında köklü reformlar yapılmasını gerektiren yapısal ve sistematik sorunlara işaret ediyor.
