Trump’ın Rusya – Ukrayna savaşı için sunduğu barış planı üzerinde müzakereler sürerken, Avrupa ülkeleri de Ukrayna’nın uğradığı zararları tazmin etmek için Uluslararası Tazminat Komisyonu için anlaştı. Peki, bu komisyon ne yapacak, Ukrayna’nın savaştan kaynaklanan zararlarını nasıl tazmin edecek?
HABER MERKEZİ – ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya – Ukrayna savaşının bitirilmesi için sunduğu ve Rusya’nın taleplerine yakın olduğu değerlendirilen barış planı üzerine Avrupa’da müzakereler ve tartışmalar sürüyor. Öbür yandan Avrupa ülkeleri Ukrayna’nın savaş zararları için Uluslararası Tazminat Komisyonu kurma konusunda anlaştı.
Almanya’nın başkenti Berlin’de Pazar ve Pazartesi günleri ABD’nin Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile Trump’ın damadı Jared Kushner, Ukrayna heyeti ile Trump’ın planı üzerine müzakereler yürüttü. Dün akşam Almanya, Fransa ve İngiltere liderlerinin de aralarında bulunduğu bazı Avrupalı liderler Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile bir araya geldi, ABD heyetiyle yürütülen müzakerelere dair son durumu ele aldı.
ABD planı çerçevesinde Ukrayna ile Rusya arasında Noel öncesi olası bir ateşkesin sağlanması konusu ele alındı, ancak somut bir sonuç ortaya çıkmadı.
Bir diğer önemli husus ise Trump planında öngörülen toprak tavizleriydi. Ukrayna ve Avrupalı ortakları planın bu maddesi konusunda ABD heyetiyle bir kez daha ortak bir sonuca varamadı. Ukrayna toprak tavizlerine yanaşmazken, ABD’nin toprak tavizleri konusunda ısrarcı olduğu kaydedildi. Özellikle Ukrayna’nın Donbas’ı bırakması konusu Rusya’nın da esas talepleri arasında yer alıyor.
Avrupalı liderlerin Berlin görüşmesinde gündemde olan bir diğer başlık ise Avrupa’da dondurulmuş Rus varlıklarından Ukrayna’ya sağlanacak olan Tazminat Kredisi konusuydu. Bunun için Perşembe günü bir araya gelecek Avrupalı liderlerin bir karara varması bekleniyor.
Berlin görüşmeleri: ABD toprak tavizinde ısrarlı | Avrupa’nın zor haftası: Yeni Ukrayna zirvesi
ULUSLARARASI TAZMİNAT KOMİSYONU İLAN EDİLDİ
Bugün Hollanda ve Avrupa Konseyi‘nin ev sahipliğinde Ukrayna’nın savaş zararları için Uluslararası Tazminat Komisyonu‘nu kuran sözleşmenin imzalanması için Lahey’de konferans düzenlendi. Törende 34 ülke, Ukrayna ve Avrupa Konseyi ile Uluslararası Tazminat Komisyonunun kuruluş anlaşmasını imzaladı.
Komisyonu destekleyen ülkelerin dışişleri bakanları, büyükelçileri ve temsilcileri imza töreninde tek tek destek açıklamasında bulunarak komisyonun Ukrayna’nın yaşadığı zararı tazmin edeceği gibi Ukrayna halkının da yaralarını saracağını ve Avrupa’nın bu ülkeye olan desteğini göstereceğini dile getirdi.
İlk imzalar, Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, Hollanda Dışişleri Bakanı David van Weel ve Moldova Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mihai Popșoi tarafından atılırken törende Hollanda Başbakanı Dick Schoof, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Alain Berset ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de yer aldı.
Toplantıda Zelenskiy, komisyonun kurulmasını memnuniyetle karşıladığı ancak yıllar önce kurulması gerektiğini savunarak “Rusya’nın başlattığı veya desteklediği savaşların sayısı düşünüldüğünde bu, çok daha önce gerçekleşmeliydi” diye konuştu.
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Alain Berset, sözleşmenin imzaya açıldığı bu ilk günde yaklaşık 35 ülkenin imza atmasının beklendiğini açıkladı.
KOMİSYON NE YAPACAK VE UKRAYNA’NIN ZARARLARINI NASIL FİNANSE EDECEK?
Sözleşmeye göre Uluslararası Tazminat Komisyonu, Avrupa Konseyi’nin kurumsal çerçevesi içinde bağımsız bir organ olarak kurulacak, ve üst yönetimi bir İcra Direktörü, bir Komiser ve Genel Sekreter tarafından yapılacak.
Komisyon, Rusya’nın Ukrayna’da veya Ukrayna’ya karşı işlediği uluslararası hukuka aykırı eylemler sonucu oluşan hasar, kayıp veya zararların tazmin taleplerini değerlendirecek idari bir kurum olacak. Bu kapsamda BM Şartını ihlal eden saldırganlık eylemleri ile uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukuku ihlalleri nedeniyle oluşan zararlar bu Komisyondan talep edilebilecek.
Komisyonun henüz hangi ülkede kurulacağı belirlenmezken sözleşmede, Komisyonun Ukrayna’da da görevlerine yardımcı olmak amacıyla bir ofisi bulunacağı belirtildi.
Sözleşmeye göre, komisyonun verdiği tazminatların ödemesi için finansman sağlandıktan sonra bir tazminat fonu oluşturulabilecek veya belirlenebilecek.
Ukrayna’nın uğradığı zararın ödenmesi için bir fon oluşturulması öngörülen sözleşmede, bu fonun kaynağına ilişin detaylı bilgiye yer verilmezken taraf ülkelerin savaş tazminatlarının ödeneceği fona katkı sağlamayacağı ifade edildi.
Öte yandan, kamuoyunda Rusya’nın dondurulan malvarlıklarından elde edilen gelirin bu fona aktarılacağı tartışılıyor.
Komisyonun masrafları, Rusya tarafından karşılanana kadar, üye ülkelerin yıllık değerlendirilen katkıları ve gönüllü katkılar yoluyla finanse edilecek.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kallas, Ukrayna’nın savaş zararlarını tazmin etmek için kurulan Uluslararası Tazminat Komisyonu’nun hazırlık çalışmaları için 1 milyon avro destek sağlayacaklarını açıklamıştı.
ZARARLARIN TAZMİNİ İÇİN ÇOK SAYIDA ADIM ATILDI
Rusya Federasyonu’nun 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya başlattığı saldırıdan bu yana Avrupa Konseyi, Rusya Federasyonu’nun insan hakları ihlallerinden ve uluslararası hukukun ciddi ihlallerinden tam sorumluluğunu sağlamak ve Rusya’nın saldırısının mağdurlarına tazminat sağlamak için çok sayıda adım attı.
Avrupa Konseyi ilk 16-17 Mayıs 2023’te İzlanda’nın Reykjavik kentinde düzenlenen Avrupa Konseyi Zirvesi’nde “Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya Karşı Saldırısının Neden Olduğu Hasar Yazmanlığı”nı kurdu ve bugüne kadar yazmanlığa 44 ülke ve Avrupa Birliği üye olarak katıldı.
25 Haziran’da Zelenskiy, Avrupa Konseyi’ni ziyaret ederek Genel Sekreter Alain Berset ile Ukrayna’ya karşı saldırganlık suçunu yargılamak için Özel Mahkemeyi başlatan tarihi bir anlaşma imzaladı.
Bu anlaşma, Uluslararası Ceza Mahkemesinin Ukrayna soruşturmasının dışında yer alan saldırganlık suçuna ilişkin soruşturmaları yürütmeyi hedefliyor.
Avrupa Konseyi son olarak bugün, “Uluslararası Tazminat Komisyonu”nu kuran sözleşmeyi imzaya açtı.
Dünya Bankası, Aralık 2024’teki hesaplamalara göre Ukrayna’nın yeniden inşa maliyetinin 524 milyar dolar olacağını öngörmüştü.
