Bangladeş’te demokratik yollarla seçilen ilk, İslam ülkeleri arasında da Benazir Butto’dan sonra seçilen ikinci kadın başbakandı. Hakkında sayısı 36’ya varan yolsuzluk davaları ölene kadar peşini bırakmadı.
HABER MERKEZİ – Bangladeş siyasetinin son kırk yılına damga vuran isimlerden biri olan Begüm Halide Ziya hayatını kaybetti.
Bangladeş Milliyetçi Partisi’nin (BNP) genel başkanı ve ülkenin ilk kadın başbakanı olan Ziya, 80 yaşındaydı. Uzun süredir kalp hastalığı, diyabet ve böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarıyla mücadele eden siyasetçi, Kasım ayında kaldırıldığı hastanede yoğun bakımdaydı.
Ziya’nın ölümü, yalnızca Bangladeş’te değil, Güney Asya genelinde de geniş yankı uyandırdı.
Geçici hükümete “başdanışman” sıfatıyla başkanlık eden Nobel ödüllü ekonomist Muhammed Yunus, yayımladığı taziye mesajında Halide Ziya için “ülkenin büyük bir koruyucusunu kaybettik” ifadelerini kullandı. Ziya’nın ölümü, Bangladeş’te yıllardır süren sert siyasal kutuplaşmanın ve kadın liderlerin belirleyici rol oynadığı bir dönemin sembolik kapanışlarından biri olarak değerlendiriliyor.
KİMDİR?
1945 doğumlu Halide Ziya, siyasete, 1981’de bir suikast sonucu öldürülen eşi ve Bangladeş’in eski devlet başkanı Ziyaur Rahman’ın ardından girdi. 1991–1996 ve 2001–2006 yılları arasında iki kez başbakanlık yapan Ziya, Şeyh Hasina ile birlikte ülkenin siyasi yaşamını “iki kadın lider” ekseninde şekillendiren figürlerden biri oldu. Bu rekabet, Bangladeş siyasetini onlarca yıl boyunca belirledi.
Ziya’nın siyasi mirası, iktidar yıllarının yanı sıra yargı süreçleriyle de tartışmalı bir biçimde şekillendi. 2018 yılında Ziya Yetimhane Vakfı ve Ziya Charitable Trust davaları kapsamında yolsuzluk suçlamalarıyla toplam 17 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Yerel mahkeme, kamu kaynaklarının kötüye kullanıldığına hükmetti. Ancak bu kararlar uluslararası alanda yoğun eleştirilere yol açtı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, 2020 İnsan Hakları Raporu’nda, davaların “kanıt yetersizliği” nedeniyle siyasi saiklerle yürütüldüğüne dair ciddi iddialar bulunduğunu aktardı. Uluslararası Af Örgütü ise Halide Ziya’nın adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine dikkat çekti.
Hapis cezasının ardından sağlık durumu giderek kötüleşen Ziya, 2019’da hastaneye kaldırıldı. Mart 2020’de, insani gerekçelerle ve ev hapsi şartıyla geçici olarak serbest bırakıldı; yurtdışına çıkması ve aktif siyasete dönmesi fiilen engellendi. Cezasının ertelenmesi defalarca uzatıldı. Ölümüne kadar hakkında açılmış toplam 36 dava bulunuyordu.
Buna rağmen Halide Ziya, uluslararası alanda da etkili bir siyasi figür olarak kabul edildi. Forbes dergisi, onu 2004, 2005 ve 2006 yıllarında dünyanın en güçlü kadınları listesine dahil etti.
