Uluslararası yardım kuruluşu Mercy Corps, Kabil’in su kaynaklarının hızla tükendiğini ve birkaç yıl içinde yedi milyon kişinin yaşadığı şehre içme suyu sağlanamayabileceğini açıkladı. Uzmanlar uyarıyor: Geri dönüş için zaman daralıyor.
HABER MERKEZİ – Afganistan’ın başkenti Kabil, modern tarihte tamamen susuz kalan ilk büyük şehir olma tehlikesiyle karşı karşıya. Mercy Corps adlı uluslararası yardım kuruluşunun yayınladığı rapora göre, eğer mevcut eğilim devam ederse 2030 yılına kadar şehrin tüm yeraltı suyu tükenebilir.
The Guardian gazetesinde çıkan habere göre, son on yılda bazı bölgelerde yeraltı su seviyesi 30 metreye kadar düştü.
Bunun başlıca nedenleri arasında kontrolsüz kentleşme, iklim değişikliğinin etkileri ve sürdürülemez su tüketimi yer alıyor. Yıllık 44 milyon metreküp su fazladan tüketiliyor, yani doğanın kendini yenileme kapasitesinin çok üzerinde.
KİRLİ SU, BORÇ YÜKÜ VE SU TACİRLERİ
Şehirdeki mevcut su kaynaklarının %80’inin kirli olduğu, içinde arsenik, tuz ve kanalizasyon atıkları bulunduğu belirtiliyor. Aileler aylık gelirlerinin %30’una kadarını suya harcamak zorunda kalıyor. İki kişiden biri su için borçlanmış durumda.
Özellikle yoksul mahallelerde yaşayanlar büyük zorluklar yaşıyor. Khair Khana bölgesinde yaşayan öğretmen Nazifa, “Artık temiz su yok. Herkes acı çekiyor, özellikle de yoksullar” diyor. Su ihtiyacı, özel şirketlerin aşırı fiyatlandırmalarıyla daha da ağır bir yüke dönüşmüş durumda.
ALTYAPI YOK VE ULUSLARARASI YARDIMLAR YETERSİZ
2001’den bu yana nüfusu 1 milyondan 7 milyona çıkan Kabil’de hâlâ merkezi su altyapısı bulunmuyor. Taliban yönetimi altında kamu hizmetleri neredeyse durma noktasına gelmiş durumda. BM’nin verilerine göre, 2025 başı itibarıyla su ve hijyen projeleri için gerekli olan 264 milyon dolarlık fonun sadece 8,4 milyonu sağlanabildi.
SON UMUT: PANJŞİR BORU HATTI
Şehrin kuzeyinden yüzey suyu getirmeyi hedefleyen Panjşir Boru Hattı Projesi, iki milyon kişiye umut olabilir. Ancak proje hazır olmasına rağmen maddi destek bulamıyor. Su yönetimi uzmanı Najibullah Sadid, “Artık bütçeyi bekleyecek vaktimiz kalmadı” diyor. “Harekete geçmezsek geri dönüş mümkün olmayacak.”
Nazifa’nın sözleri, krizin boyutunu özetliyor:
“Su bir insan hakkıdır. Ama askeri bir devlette hükümete gitmek bile kolay değil.”
ARKA PLAN
Afganistan’ın başkenti Kabil, yaklaşık 7 milyonluk nüfusuyla son 20 yılda büyük bir demografik patlama yaşadı; ancak bu hızlı artışa karşın şehirdeki temel altyapı yetersiz kaldı. Merkezi içme suyu ve kanalizasyon sistemlerinin büyük ölçüde eksik olması nedeniyle halkın büyük bölümü günlük su ihtiyacını yeraltı suyundan karşılıyor. Ancak kontrolsüz kentleşme, aşırı su kullanımı ve iklim değişikliği sonucu yeraltı su seviyesi hızla düşüyor. Buna ek olarak, kanalizasyonun doğrudan toprağa ve akarsulara karışması nedeniyle mevcut su kaynaklarının %80’inden fazlası kirli ve sağlık açısından tehlikeli hale gelmiş durumda.
Susuzluk krizi, Kabil’de sadece sağlık ve hijyen açısından değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal düzlemde de ciddi etkiler yaratıyor. Yoksul haneler gelirlerinin üçte birine kadarını suya harcamak zorunda kalırken, birçok aile borçlanarak yaşamını sürdürüyor. Suya erişimdeki eşitsizlik, sosyal gerilimleri artırıyor ve özel şirketlerin suyu yüksek fiyatlara satmasıyla durum daha da kötüleşiyor.
