Eskişehir’de dünyanın en büyük ikinci nadir toprak elementi (NTE) rezervi bulunduğu iddiası küresel güçlerin iştahını kabartıyor. Malatya, Sivas, Dersim, Burdur ve Manisa’da da sondajlar yapılıyor.
HABER MERKEZİ – Eskişehir’in Beylikova ilçesinde 2022’de keşfedildiği açıklanan 694 milyon tonluk nadir toprak elementi (NTE) rezervi, küresel güçlerin yeni mücadele alanı haline geldi.
×Akıllı füzelerden elektrikli otomobillere kadar birçok stratejik teknolojide kullanılan bu elementler için önce Çin, ardından ABD devreye girdi.
ESKİŞEHİR’İN KIYAMETİ KAPIDA
ABD Başkanı Donald Trump’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmede, NTE madenciliği Washington’un gündemine girdi. Türkiye’nin MSP (Minerals Security Partnership) forumuna katılması da Ankara’nın bu alanda Batı blokuyla işbirliğini tercih ettiğini gösterdi. ABD’nin Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack, Türkiye’nin NTE yataklarını “stratejik fırsat” olarak nitelendirmişti.
Yeni Yaşam Gazetesi‘nden Yusuf Gürsucu imzasını taşıyan habere göre, Türkiye, son dönemde Çin ile de NTE işbirliği görüşmeleri yürüttü. Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, 2024’te Pekin’de kritik mineraller konusunda mutabakat zaptı imzaladı. Erdoğan da Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile Astana’daki Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde NTE üzerine özel görüşme yaptı. Ancak ABD’nin MSP forumu üzerinden Ankara’ya sunduğu fırsatlar, Türkiye’yi Batı blokuna daha fazla yakınlaştırıyor.
SİVAS, MANİSA, BURDUR, MALATYA, DERSİM
Milli İstihbarat Akademisi’nin Mayıs 2025 tarihli “Nadir Toprak Elementleri ve Türkiye: Jeopolitik Satrançta Yeni Dinamikler ve Aktörler” başlıklı raporuna göre, Eti Maden’in kurucusu olduğu pilot tesisin yıllık 10 bin ton Nadir Toprak Oksit üretme kapasitesine sahip olacağı belirtiliyor. Ağırlıklı olarak lantan, seryum, praseodimyum, samaryum, gadolinyum, evropiyum, neodimyum bulunan tesiste, bunların yanı sıra 17 nadir toprak elementi de işlenecek.
İlk aşamada yılda 1200 ton cevher işlemesi planlanan tesisin hemen ardından yıllık 570 bin ton işlem kapasitesi olan yeni bir tesis kurulacağı da belirtildi.
Eskişehir dışında Sivas, Burdur, Manisa, Dersim ve Malatya’da da yeni rezerv alanları tespit edildiği açıklanırken, bu bölgelerdeki arama ve sondaj çalışmaları ise hızlandırılmış durumda.
DENETİM VE ŞEFFAKLIK SORUNU
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Üyesi Oğuz Türkyılmaz, DW Türkçe‘ye yaptığı açıklamada denetim ve şeffaflık eksikliklerine dikkat çekiyor. Türkyılmaz, “Ülkemizde bu konudaki tek resmi, belge Enerji Bakanlığı tarafından bu yıl yayınlanan Türkiye Kritik ve Stratejik Madenler Raporudur” diyerek, rapordaki sınıflandırmalara işaret ediyor. Rapora göre nadir toprak elementleri “önemli kritik madenler” arasında yer alıyor.
“Adı geçen kritik madenler için özel arama, rezerv tespiti ve geliştirme, çıkarma, nihai ürün geliştirme çalışmaları ya başlamamıştır ya da yeterli düzeyde değildir” uyarısı yapan Türkyılmaz, mevcut durumda kamu yararını önceleyen uygulamalar ve şeffaflığın sağlanamadığını vurguluyor.
SU KAYNAKLARI İÇİN BÜYÜK TEHDİT
Beylikova rezervinin işletilmesi, yalnızca Türkiye’nin değil bölgenin de ekosistemini tehdit ediyor. Yer üstü ve yer altı içme suyu kaynaklarının kirlenmesi, milyonlarca ton cevherin kimyasal işlemlerden geçirilmesi ve yoğun enerji kullanımı nedeniyle çevreciler büyük bir yıkıma dikkat çekiyor.
Uzmanlara göre “yeşil enerji dönüşümü” adı altında yürütülen NTE madenciliği, su kıtlığını artıracak ve ekolojik dengeyi altüst edecek.
