Amazon’daki bir çalışma, Rondônia ve Mato Grosso’da orman kaybının kurak sezonda yağışları yüzde 5 azalttığını ortaya koydu. Bu durum hem tarımı hem yerel hayatı ciddi tehdit altında bırakıyor.
HABER MERKEZİ – Brezilya Amazonu’nun güneyinde “ormansızlaşma yayı” 1970’lerden bu yana büyürken, orman kaybının bölgenin su döngüsünü bozduğu ortaya çıktı.
Çin Nanjing Üniversitesi ve İngiltere Leeds Üniversitesi’nden bilim insanlarının yaptığı araştırma, Rondônia ve Mato Grosso eyaletlerinde 2002-2015 arasında yüzde 3,2’lik orman kaybının, kurak dönemde yağışları yüzde 5,4 oranında azalttığını gösterdi.
Bilim insanları, ormansızlaşmanın çifte darbe vurduğunu belirtiyor: Orman kaybı hem atmosfere pompalanan nemi azaltıyor hem de atmosferin dış bölgelerden nem çekme kapasitesini zayıflatıyor. Yeryüzünün ısınmasıyla yukarı hareket eden sıcak havanın dolaşımı da bozuluyor, bu da yağmur verimliliğini düşürüyor. Çalışmaya göre kurak dönemde gözlenen yağış azalmasının yüzde 76’sı, atmosferin başka bölgelerden nem çekememesinden kaynaklanıyor.
KÖYLÜLER VE ÇİFTÇİLER ETKİLENİYOR
Yağışların azalması tarım ürünlerinde verim kaybına, su kıtlığına ve artan yangınlara yol açıyor. Bölgedeki köylüler, nehir seviyelerinin düşmesi nedeniyle günlük yaşamlarının zorlaştığını dile getiriyor. Leeds Üniversitesi’nden Dominick Spracklen, “Bazı köylerde sıcaklık, yaşayanların hatırladığı tüm değerlerin üzerine çıktı. Bunun nedeni küresel iklim değişikliği ile ormansızlaşmanın birleşimi” dedi.
YANGINLAR ARTIYOR
Amazon Çevre Araştırma Enstitüsü’nden (IPAM) Ane Alencar, tropikal ormanların yangına uyumlu ekosistemler olmadığını vurguladı. 2024’te 3,2 milyon hektar tropikal orman yanarken, yangınlardan çıkan duman milyonlarca insanı etkiledi. Yanmış ağaçların devrilmesiyle orman tabanı daha fazla ışığa maruz kalıyor, bu da yeni yangınların riskini artırıyor.
TARIM KENDİ AYAĞINA SIKIYOR
Bölgedeki yangınların çoğu çiftçilerin mera açmak için yaktığı arazilerden kaynaklanıyor. Ancak uzmanlara göre bu durum tarımsal verimliliği de baltalıyor. Kuraklık, toprağı kurutuyor ve mahsulleri zorluyor. Araştırmalar, ormansızlaşmaya bağlı yağış azalmasının 2050’ye kadar Brezilya’ya yüz milyarlarca dolarlık tarım kaybı getirebileceğini öngörüyor.
KÜRESEL VE YEREL ÇÖZÜM
Uzmanlar, çözümün hem yerelde hem küresel ölçekte adım atılmasına bağlı olduğunu vurguluyor: Fosil yakıtların yakılmasının durdurulması, ormansızlaşmanın sonlandırılması, kuraklık planlarının yapılması ve sürdürülebilir su yönetiminin uygulanması. Araştırmacılar, 2015 sonrası dönemi inceleyen yeni çalışmaların sürdüğünü, bu süreçte de Rondônia ve Mato Grosso’da milyonlarca hektar ormanın kaybedildiğini aktardı.
