Portekiz parlamentosu, tecavüzün kamusal suç olarak yeniden sınıflandırılmasını onayladı. Yeni düzenlemeyle, yetkililer artık mağdurun resmi şikayeti olmadan da soruşturma başlatabilecek.
HABER MERKEZİ – Portekiz parlamentosu cuma günü aldığı kararla, tecavüzü kamusal suç olarak yeniden sınıflandırdı. Kabul edilen yasa ile birlikte savcılık makamları, mağdurun resmi şikayeti olmasa bile vakaları doğrudan soruşturma ve kovuşturma yetkisine sahip olacak.
Teklif, Bloco de Esquerda (BE), LIVRE ve PAN partileri tarafından sunuldu, yasa tasarısı sağcı Chega ve ana muhalefet Sosyal Demokrat Parti (PSD) tarafından desteklenerek kabul edildi. Yeni kurallara göre artık tanıkların ihbarı üzerine de derhal soruşturma başlatılabilecek.
Ancak, PSD ve Chega’dan bazı milletvekillerinin çekimser kalması dikkat çekerken, Sosyalist Parti’den (PS) bazı milletvekillerinin, partinin resmi çekimser tavrına rağmen lehte oy kullanması mecliste tartışmalara neden oldu.
PS’DEN AÇIKLAMA GELDİ
Sosyalist Parti Parlamento Grup Başkanı Eurico Brilhante Dias, tartışmalar üzerine bir video açıklama yayınladı. Dias, “Bu suçun kamusal hale getirilmesiyle birlikte, savcılık artık ilerlemeden önce mağdura danışmıyor. Bu değişikliğin otomatik yapısı mağdurun sesini ortadan kaldırıyor; böyle bir şiddete maruz kalan birini susturamayız” dedi.
Parlamentoda genel anlamda geniş bir uzlaşma sağlansa da bazı partiler yasal süreçlere dair teknik ve usule ilişkin çekincelerini dile getirdi.
DETAYLAR KOMİTEDE GÖRÜŞÜLECEK
BE Milletvekili Mariana Mortagua, yasanın tanık koruma prosedürleri ve soruşturmanın nasıl başlatılacağı gibi detayların komite aşamasında netleştirileceğini belirtti. “Amaç bu aşamada gereksiz çatışmalardan kaçınmak ve uzmanlık sürecinde güçlü, birleşik bir yasa için çalışmaktır,” dedi.
Onaylanan yasa, Ceza Kanunu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve Mağdur Tüzüğü’nde çeşitli değişiklikler içeriyor.
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’NE UYUM
Yeni düzenleme ile Portekiz, tecavüzü mağdurun şikayetine bağlı olmayan bir suç haline getirerek, İstanbul Sözleşmesi’ne daha uyumlu hale geldi. Daha önce Portekiz, İtalya ve San Marino ile birlikte tecavüzü kamu suçu olarak sınıflandırmayan birkaç Avrupa ülkesinden biriydi.
×Parlamento, 2019 yılında oy birliğiyle aldığı kararla tecavüz tanımını da genişletmişti. Yeni tanım, rıza olmaksızın gerçekleştirilen tüm cinsel eylemleri kapsayacak şekilde değiştirilmiş ve Portekiz bu tanımı benimseyen az sayıdaki AB ülkesi arasına katılmıştı.
Yıllardır kampanyacılar, şiddet içermeyen ancak rıza dışı cinsel eylemlerin mevcut yasalar kapsamında yeterince cezalandırılmadığını savunuyordu. Özellikle bilinci yerinde olmayan ya da açık rıza vermeyen mağdurların yasal olarak korunamadığına dikkat çekiliyordu.
KABUL EDEN ÜLKELER
7 ülke, tecavüzü rıza odaklı tanımlayan yasaları kabul etmiş durumda. Bunlar:
×İsveç
İrlanda
Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda)
Almanya
Belçika
Lüksemburg
İzlanda (AB üyesi değil, Avrupa Konseyi üyesi)
‘SADECE EVET, EVET DEMEKTİR’
“Sadece Evet, Evet Demektir” (Only Yes Means Yes) yaklaşımı, 2010’ların başında cinsel rıza tartışmalarında öne çıkmaya başladı, ancak bir hukuk ilkesi ve yasa önerisi olarak ilk kez İsveç ve İspanya gibi Avrupa ülkelerinde resmileşti.
“Sadece Evet, Evet Demektir” yaklaşımı, cinsel ilişki ya da temasın yasal olarak rıza temelinde değerlendirileceğini ifade eden bir ilke. Bu kavram, cinsel rızanın ancak ve ancak kişinin açık, özgür ve gönüllü bir şekilde ‘evet’ demesiyle var sayılabileceğini belirtir.
×Açık rıza yoksa, yani kişi “evet” demediyse, o ilişki rıza dışı kabul edilir. Kişinin hayır dememesi, direnmemesi, susması, sarhoş ya da baygın olması ya da korktuğu için sessiz kalması rıza sayılmaz. Rıza aktif bir eylemdir, yani kişinin açıkça, gönüllü biçimde onay vermesi gerekir.
Bu ilke, geleneksel “hayır hayır demektir” anlayışından farklıdır. Önceki yaklaşımlarda bir eylemin tecavüz sayılması için mağdurun fiziksel olarak direnmesi, bağırması ya da hayır demesi bekleniyordu. “Sadece evet, evet demektir” anlayışı ise bu yaklaşımı terk eder ve rıza yoksa tecavüz vardır prensibini esas alır.
PORTEKİZ’DEKİ YENİ YASA NE GETİRİYOR?
Portekiz’de onaylanan yeni yasa kapsamında yürürlüğe girmesi beklenen tanımlar şu şekilde:
×Tecavüz, açık rıza olmadan gerçekleşen her türlü cinsel ilişki olarak tanımlanıyor.
Fiziksel direnç, şiddet ya da tehdit gibi unsurlar aranmayacak; sadece açık, gönüllü ve aktif rıza var mı, buna bakılacak.
Mağdurun şikayeti olmasa bile savcılık soruşturma başlatabilecek. Böylece tecavüz “resen kovuşturulan suç” kapsamına alındı.
