Çerkesler, 21 Mayıs 1864’te Çarlık Rusyası tarafından soykırıma uğramış ve yurtları Kafkasya’dan Anadolu’ya sürgün edilmişlerdi.
HABER MERKEZİ – İnsan hakları kuruluşları, siyasi partiler ve siyasetçiler, Çerkeslerin maruz kaldığı soykırım ve sürgünün 161’inci yıl dönümü dolayısıyla açıklamalar yaptı.
Soykırımla ilgili açıklama yapan DEM Parti (Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi), “Yaklaşık 500 bin kişi sürgün yollarında salgın hastalıklar, açlık ve ağır yaşam koşulları nedeniyle hayatını kaybetti” dedi.
Açıklamada, “Türkiye’de yaşayan Çerkes halkının anadilini öğrenme, kültürünü yaşatma, anayasal eşit yurttaşlık hakkına sahip olma, ana yurda dönüş ve çifte yurttaşlık talepleri meşrudur ve bu talepler karşılanmalıdır” denildi.
ÖZEL: ÇERKES HALKININ TARİHİNDEKİ EN KARANLIK GÜN
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel, X hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
“Çerkes halkının tarihindeki en karanlık günlerden birinin yıl dönümündeyiz. Sürgün yollarında hayatını kaybedenleri rahmetle anıyor, bu büyük acının izlerini hâlâ yüreğinde taşıyan tüm Çerkes vatandaşlarımızın derin kederini paylaşıyorum.”
Çerkes halkının tarihindeki en karanlık günlerden birinin yıl dönümündeyiz.
Sürgün yollarında hayatını kaybedenleri rahmetle anıyor, bu büyük acının izlerini hâlâ yüreğinde taşıyan tüm Çerkes vatandaşlarımızın derin kederini paylaşıyorum.#21Mayıs1864 pic.twitter.com/Y2PYN2KoAK
— Özgür Özel (@eczozgurozel) May 21, 2025
İHD: TOPLUMSAL BARIŞIN İNŞASI İÇİN TANIYIN
İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi, yaptığı açıklamada “Soykırım suçunun etkileri, yüzleşilerek, tanınarak, af dilenerek, tazmin edilerek hafifletilebilir” dedi.
Çerkeslerin yaşadığı soykırımın modern Avrupa tarihinde yaşanan ilk etnik temizlik ve soykırım olduğuna vurgu yapılan açıklamada, “Sonraki yıllarda yaşanan Ermeni Soykırımı ve sürgünü; Kürt soykırımı ve sürgünü ile Yahudi Soykırımı ve sürgünü olaylarında da Çerkes Soykırım ve sürgününün izlerini görmek mümkündür” ifadeleri yer aldı.
דToplumsal barışın inşası için Türkiye’de yaşayan tüm farklı kimliklerle beraber Çerkeslerin de dillerini, kültürlerini, kimliklerini yaşayabilmek ve yaşatabilmesi adına tüm kolektif hakları tanınmalı ve var olan yasal engeller kaldırılmalıdır.”
İHD, Çerkes Soykırımı’nın tanınması ve kayıpların tazmin edilmesi çağrısında bulundu.
DBP: SOYKIRIMIN TANINMASI BİR İNSANLIK BORCU
Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) de yaptığı açıklamada, “Çerkes halkının acısını yüreğimizde hissediyoruz” dedi.
דBu tarihi adaletsizlikle yüzleşmenin ve Çerkes Soykırımı’nın resmen tanınmasının bir insanlık borcu olduğunu bir kez daha vurguluyoruz” denilen açıklamada, “Ne yazık ki aradan geçen onca yıla rağmen, Türkiye’de başta Çerkesler olmak üzere halkların ana dili, kültürü ve kimliği hâlâ görmezden gelinmekte; tarihsel hakikatler inkâr edilmekte, adalet talepleri karşılık bulmamaktadır.”
Bugün de benzer baskıcı uygulamaların sürdüğü vurgulanan açıklamada, “Çerkes Soykırımı’nı unutmadığımızı ve unutturmayacağımızı bir kez daha ifade ediyoruz” ifadeleri yer aldı.
×Çerkes Soykırımı ve Sürgünü
Çarlık Rusyası’nın Karadeniz sahiline inme politikası gereği Kuzey Kafkasya’yı işgal etme amacıyla 1556’dan itibaren başlattığı Kafkas-Rus Çarlığı savaşı 308 yıl sürdü. Kafkasya Bölgesinin yerli halkı olan Çerkesler, işgal girişimlerine karşı 300 yıla yakın bir direniş sergiledi.
21 Mayıs 1864’te Çerkeslerin direnişi kıran Çarlık Rusya’sı direnişçilerin tamamını katletti.
Yaklaşık 2 milyon Çerkes, ana yurtlarından sürgün edildi, 500 bine yakını ise sürgün yollarında salgın hastalıklar, açlık ve ağır yaşam koşulları nedeniyle hayatını kaybetti. Hayatta kalanlarsa sürgün edildikleri topraklarda asimilasyona açık hale getirildi.
İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen 21 Mayıs, Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nü Anma günü olarak kabul ediliyor.
Anma etkinliklerinde deniz kenarında ”Nart ateşi” yakan Çerkesler, çevresinde ”mezar taşı nöbeti” tutup, ”Sürgün Andı” okur.
