Trump ile Netanyahu’nun dünkü görüşmesinde Gazze Barış Planı’nın ikinci aşaması, İran ve Suriye esas gündemler oldu. Netanyahu’nun Hamas ve İran için istediklerini Trump onayladı, ancak süreçte belirsizlikler var. Suriye içinse Trump hala Şara’ya şans vermekten yana, Netanyahu da izlediği siyasette ısrarcı. Bütün bu başlıklarda ortaya çıkan sonuçlar, aynı zamanda Türkiye’yi ilgilendiriyor.
HABER MERKEZİ – ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile bir kez daha görüştü. Yılın sonunda gerçekleşen bu görüşme, geride kalan yılın önemli gündemlerinin yeni yıla taşındığını gösteriyor. Görüşmede, Gazze’nin geleceği, Hamas’ın silahsızlandırılması, İran’ın nükleer programı ve Suriye ile İsrail ilişkileri gibi önemli gündem başlıkları ele alındı.
×Trump, başkanlık koltuğuna oturduğundan bu yana Netanyahu ile 4’ü ABD’de, biri de İsrail’de olmak üzere 5 kez görüşmüştü. Dünkü görüşme 6’ncı yüz yüze görüşme oldu. Bu, son bir yıl içinde İsrail merkezli yaşanan ve Orta Doğu’da önemli değişimlere yol açan gelişmeler açısından ABD ile İsrail’in işbirliğini ifade ediyor.
2025 PANORAMA: Gazze’nin bir yılı | Trump geldi: Ateşkes bozuldu, büyük yıkım, yeni barış planı
Trump – Netanyahu görüşmesinde önemli bir askeri anlaşmaya imza atıldığı bildirildi. ABD Savunma Bakanlığı, İsrail Hava Kuvvetleri için yürütülen F-15IA programı kapsamında Boeing ile 8,6 milyar dolarlık sözleşme imzaladı. Anlaşma, 25 yeni savaş uçağının üretimini ve 25 uçak için ek alım opsiyonunu içeriyor.
GAZZE’DE İKİNCİ AŞAMA
Trump, Netanyahu ile 29 Eylül’deki görüşmesinin ardından 20 maddelik Gazze Barış Planı’nı duyurmuştu. Bu planın ilk aşamasında 10 Ekim’de ateşkes imzalandı, Hamas elinde kalan 48 sağ ve ölü rehinenin 47’sini teslim etti, İsrail buna karşılık olarak 3 bin civarında Filistinli’ye hapishanelerden serbest bıraktı ve Gazze’nin bir kısmından askerlerini çekti.
Trump ile Netanyahu’nun dünkü görüşmesinin ana başlıklarından bir Gazze Barış Planı’nın ikinci aşamasıydı. Bu aşamada Hamas’ın silahsızlandırılması, Gazze’de teknotrat bir yönetimin kurulması, bu geçiş sürecinde görev yapacak bir Uluslararası İstikrar Gücü’nün Gazze’ye konuşlandırılması ve bütün bu adımları denetleyecek bir Barış Kurulu’nun kurulması öngörülüyor.
NETANYAHU’NUN ÖNCELİKLERİ – TRUMP’IN NET MESAJI
Netanyahu’nun Trump ile görüşmesinde ikinci aşamaya geçiş için öncelikli adım olarak hala teslim edilmeyen Başçavuş Ran Gavili’nin naaşının verilmesini ve bununla birlikte Hamas’ın silahsızlandırılmasını gündeme getirdiği kaydediliyor.
Trump, görüşmeye dair yaptığı açıklamada, konuyla ilgili net mesaj verdi. Trump, daha görüşmenin öncesinde “Yaklaşık beş dakikalık bir görüşme yaptık ve zorlukların yaklaşık üçünü çözdük bile” dedi. Trump, İsrail ve Hamas arasındaki ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına “mümkün olan en kısa sürede” geçmek istediğini, ancak bunun için “Hamas’ın silahsızlandırılması gerektiğini” söyledi. Trump, “Gazze’de ikinci aşamaya geçmek istiyoruz ancak önce Hamas silahsızlanmalı” dedi.
×
TÜRKİYE’NİN ROLÜ: HAMAS’IN SİLAHSIZLANMASI İÇİN YEŞİL IŞIK; İSTİKRAR GÜCÜ İÇİN BELİRSİZLİK
Gazze Barış Planı’nın ikinci aşamasında Gazze’de konuşlandırılması öngörülen İstikrar Gücü de ele alındı. Bu konuda henüz bir netlik bulunmuyor. Bu konuda bir sonuca varılabilmesi için İsrail ve ABD arasındaki görüşmelerin devam edeceği kaydediliyor. Arap ülkelerinden bu güce nasıl bir katılım olacağı konusu henüz bir netliğe kavuşmuş değil. Avrupa ülkeleri için de durumun aynı olduğu belirtiliyor.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 18 Kasım’da Trump’ın sunduğu Gazze planını onaylamıştı ve İstikrar Gücü’nün de BM kapsamında bölgeye konuşlanması öngörülüyor. Şimdiye kadar tutumunu açık eden ülkelerin başında Türkiye geliyor.
Türkiye, Gazze için öngörülen Uluslarası İstikrar Gücü’ne katılmak istiyor. Ancak İsrail’in vetosu söz konusu. Netanyahu ile görüşmesinden önce Türk gazeteciler özellikle bu konuyu gündeme getirdi. Trump, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile çok iyi bir ilişkim var ve bu konuyu konuşacağız. Eğer uygunsa, bence bu iyi bir şey, Netanyahu ile görüşeceğiz. Bu konuyu konuşacağız” açıklaması yaptı.
Bu açıklamayla birlikte görüşmede nasıl bir sonuca varıldığı henüz bilinmiyor. Önümüzdeki günlerde bu konuya dair ayrıntıların ortaya çıkması bekleniyor. Ancak İsrail’in Türkiye’ye yönelik vetosunun kalkmadığı da bildiriliyor. Bununla birlikte Trump’ın, Gazze Barış Anlaşması’nın birinci aşamasında olduğu gibi, ikinci aşamada da Türkiye’ye bir rol vermek istediği belirtiliyor. Türkiye, Katar ile birlikte birinci aşamada Hamas’ın ateşkesin şartlarını kabul etmesi için devreye girmişti. İkinci aşamada da özellikle Hamas’ın silahsızlandırılması konusunda yine Türkiye ve Katar’ın devrede olacakları tahmin ediliyor. İki ülkenin Hamas ile ilişkileri uzun yıllardan beri devam ediyor. Bu durumda Trump’ın planının ikinci aşamasında Türkiye’nin tamamen devre dışı kalması beklenmiyor, ancak Uluslararası İstikrar Gücü ve Barış Kurulu’nda Türkiye’nin yer alıp almayacağı henüz belli değil.
Trump planı, Gazze’de ikinci aşama, Uluslararası İstikrar Gücü
İRAN İÇİN NETANYAHU’YA YEŞİL IŞIK: AMA HEMEN DEĞİL
Netanyahu – Trump görüşmesinin bir diğer önemli başlığı İran’dı. Netanyahu, görüşmeye İran’ın balistik füze ve nükleer programlarını genişlettiğine dair dosyayla gitti ve İran’a yönelik yeni saldırı için Trump’ı ikna etmek istiyordu.
Netanyahu, Trump ile görüşecek | “İsrail, İran’ı vurmak için ABD’yi ikna etmek istiyor”
Trump, Netanyahu ile görüşmesinde İran konusunda dikkat çekci mesajlar verdi. Trump, “Şimdi İran’ın yeniden güçlenmeye çalıştığını duyuyorum. Eğer öyleyse, onları yıkmak zorunda kalacağız. Onları yıkacağız. Onları yerle bir edeceğiz. Ama umarım bu olmaz” diye konuştu.
Trump’ın bu açıklaması, İran’a yönelik yeni saldırılarda ABD’nin İsrail ile işbirliği halinde hareket edeceğini gösteriyor. Trump, “Eğer bu doğrulanırsa, sonuçlarını biliyorlar ve sonuçlar çok güçlü olacak, belki de geçen seferkinden daha güçlü olacak” diye sözlerini sürdürdü.
Bu açıklamayla Trump’ın Netanyahu’ya İran konusunda tam destek verdiği kaydediliyor. Ancak İran’a yönelik olası bir yeni saldırının hemen gerçekleşmesi beklenmiyor. Trump’ın, “eğer doğrulanırsa“ diyerek İran ile ilgili gelişmeleri biraz daha zamana yayacağı ve bu arada nükleer programla ilgili diplomatik temaslar için hala kapıyı açık tutmaya çalıştığı belirtiliyor.
Bu arada İran, İsrail’in nükleer programıyla ilgili gündeme getirdiği iddiaları reddediyor.
SURİYE: NETANYAHU TUTUMUNU YİNELEDİ, TRUMP POLİTİKASINDA ISRARCI
Trump – Netanyahu görüşmesinde Suriye konusu da ele alındı. Beşar Esad liderliğindeki Baas rejiminin 8 Aralık 2024’te yıkılmasıyla birlikte Suriye’de, daha önce ABD, BM ve AB’nin terör listesinde yer alan cihadist Heyeti Tahriri Şam (HTŞ) örgütü iktidara geldi. 10 Kasım’da Suriye geçici hükümeti Cumhurbaşkanı Ahmed El Şara ile Beyaz Saray’da görüşen Trump, Suriye’ye şans verilmesinden yana. Dünkü Netanyahu görüşmesinde de benzer tutumunu sürdürdü.
Şara iktidarında ‘yeni dönem’: Azınlıklar 2026’ya da ‘tehdit’ altında giriyor
Trump, Suriye ile ilgili gelen bir soru üzerine, Ahmed el-Şara için “Her zaman bizimle birlikte oldu” ifadesini kullanarak, İsrail ile Suriye arasında yapıcı bir ilişki kurulabileceğini savundu. “İsrail ve Suriye’nin iyi geçineceğinden eminim. Bunun için elimden geleni yapacağım” diyen Trump, bölgesel istikrarın ancak diyalog ve güvenlik garantileriyle sağlanabileceğini dile getirdi.
×Kapalı görüşmede konuyla ilgili neler konuşulduğu henüz bilinmiyor. Ancak Netanyahu ile Trump’ın Suriye konusunda ortak bir noktada uzlaşmadıkları değerlendiriliyor. Bununla birlikte İsrail’in ABD’nin Suriye siyasetine uygun olarak hareket edeceği de tahmin ediliyor.
İsrail, Esad’ın devrilmesinden bu yana en az bin kez Suriye’yi bombaladı ve Hermon Dağı, Kuneytra gibi bölgelerde askeri üsler kurdu. Ayrıca Güney’deki Dürzileri himaye eden bir siyaset izliyor. İsrail’in Şara hükümetinden istediği, Şam’ın güneyinden İsrail sınırlarına kadar olan bölgede silahsızlandırılmış bir tampon bölgenin kabul edilmesi.
Trump’tan açıklama ve telefon görüşmesi | Suriye’ye mesaj, Netanyahu’ya davet
Görüşmeden sonra Netanyahu, Suriye ile ilgili izlediği siyaseti yineledi. Netanyahu İsrail’in temel hedefinin, Suriye ile “barışçıl ve istikrarlı bir sınıra sahip olmak” olduğunu belirtti, ancak özellikle Dürzilerin güvenliğine vurgu yaptı ve “Dürzi dostlarımızın güvenliğini sağlamak istiyoruz” dedi. Netanyahu ayrıca, Hristiyan toplulukların yalnızca Suriye’de değil, Ortadoğu’nun tamamında korunması gerektiğini ifade etti.
Suriye konusunda İsrail ve Türkiye de ihtilaflı durumda. Türkiye, yeni Şam hükümetini destekliyor ve İsrail’i istikrarsızlık yaratmakla suçluyor. Bu konu da dünkü görüşmede ele alındı. Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Suriye’de Beşar Esad rejiminin devrilmesine yardımcı olduğunu vurgulayarak, “Bibi de buna katılıyor” ifadesini kullandı. Ancak Esad’ın devrilmesinden sonraki dönemde Erdoğan ile Netanyahu’nun anlaşamadığı sık sık gündeme geliyor ve öbür yandan ABD’nin Suriye konusunda daha önce başlattığı çabaları sürdürmesi bekleniyor. Bu kapsamda İsrail ile Şam hükümeti arasında bir anlaşmanın sağlanması çabalarının süreceği tahmin ediliyor.
