34 ilde tarımsal üretimi vuran zirai donun sadece iklim krizinden değil, baraj ve madencilik faaliyetlerinden de kaynaklandığı belirtiliyor; üreticinin zararının karşılanması için afet bölgesi ilanı öneriliyor.
HABER MERKEZİ – Türkiye’de 2025 yılı Şubat, Mart ve Nisan aylarında 3 kez zirai don olayı yaşandı.
Özellikle Nisan ayı başında hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle tarım ürünlerin filiz vererek çiçeklendiği bir dönemde gelen soğuk ve yağışlı hava zirai dona sebep olarak tarım üretimini olumsuz etkiledi.
34 ilde etkili olan dondan başta armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, şeftali, üzüm ve fıstık olmak üzere birçok ürün zarar gördü.
Yaşanan zirai donun araştırılması, üreticilerin ve tarımsal ürünlerin uğradığı zararların tespiti ve gelecekte yaşanabilecek benzer olayların etkilerinin en aza indirilmesi için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi için TBMM’de Meclis Araştırma Komisyonu da kuruldu.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ise zirai dondan zarar gören çiftçilerden Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) sigortası olanların, bu sigorta kapsamında zararlarının karşılanacağını açıklamıştı.
Öte yandan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Tarım Komisyonu da zirai dondan etkilenen birçok ilde incelemeler yürüttü. DEM Parti incelemelerinin sonucunu bugün kamuoyu ile paylaştı.
DEM Parti, yaşanan zirai donun, iklim krizinin yanı sıra, baraj projeleri, madencilik faaliyetleri ve doğal yapıya müdahale eden politikalarla bağlantılı olduğu görüşünde.
15 MİLYON KAYISI ZARAR GÖRDÜ
Malatya, Adıyaman, Maraş ve Tunceli’de araştırmalar yapan DEM Parti, sadece Malatya’da 15 milyon kaysı ağacının zarar gördüğünü tespit ettiklerini açıkladı.
Diğer illerde de durum farksız. Adıyaman ve Maraş’ta ise üzüm, fıstık, ceviz ve badem başta olmak üzere yüzde 80 oranında ürün kaybının yaşandı.
DEM Parti zirai don felaketinin sadece kırsal üretimi değil, kent ekonomisi ve sosyal yaşamı da olumsuz etkilediğini vurgulandı. Yaklaşık 30 bin mevsimlik tarım işçisi de bu süreçte işsiz kaldı.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Zarar gören bölgelerin “özel afet bölgesi” ilan edilerek çiftçilerin zararının karşılanmasını talep eden DEM Partinin araştırmasında çözüm önerileri ise şöyle sıralanıyor:
- Çiftçilere yönelik borç ve icra takipleri derhal durdurulması ve borçların faizsiz en az 3 yıl ertelenmesi.
- Tohum, mazot ve gübre desteği sağlanması ve KDV muafiyeti.
- TARSİM sisteminin tarafsız ve denetlenebilir hale getirilmesi,
- Çiftçi Kayıt Sistemi’nin (ÇKS) yeniden açılarak sigortasız çiftçilere kayıt imkânı sağlanması.
Fotoğraflar: Mezopotamya Ajansı