Resmi rakamlara göre 299 bin 924 kapasitesi bulunan cezaevlerinde 415 bin 732 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Bin 412 hasta mahpusun 335’inin durumu ağır. Peki paket, mevcut haliyle bir çözüm sunuyor mu?
Nedim TÜRFENT
10. Yargı Paketi olarak bilinen “Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM Adalet Komisyonu’nda yaklaşık 15 saat buçuk saat süren görüşmelerin ardından kabul edildi.
Covid-19 salgını döneminde çıkarılan infaz düzenlemesinin yeniden getirilmesi için önerge veren Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti), siyasi mahpusların da kapsam dahiline alınmasını istedi.
Önerge, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) oylarıyla reddedilirken, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) çekimser kaldı.
115 BİN 808 MAHPUS KAPASİTE FAZLASI
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün son verilerine göre 31 Mayıs 2025 tarihi itibari ile 396 açık ve kapalı cezaevinde 415 bin 732 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır.
Bunlardan 358 bin 582’si hükümlü, 57 bin 150’si tutuklu. Mahpuslardan yaklaşık 6 bin 500’ü ise 65 yaşın üstündedir. Dört duvar arasındaki çocuk sayısı ise 4 bin 291.
Cezaevlerinin kapasitesi ise toplam 299 bin 924. Resmi verilere göre 115 bin 808 kapasite fazlası ve yatacak yer yok.
COVİD YASASINA İLŞİKİN DÜZENLEME PAKETTE YER ALMADI
Kamuoyunda büyük bir af beklentisi yaratılmasına ve “eşitlik ilkesi” gereği bu konuda bir düzenleme yapılacağı iktidar tarafından belirtilmesine rağmen 31 Temmuz Covid 19 yasasıyla ilgili herhangi bir düzenlemenin pakette yer almaması büyük tepkilere neden oldu.
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Covid yasasına ilişkin düzenlemeyle ilgili “Buradaki tüm arkadaşlar bu konuya odaklanmış vaziyette. Bu konu tamamen çıkarılmış değil. Fakat derin bir araştırmaya ve analiz yapmaya ihtiyaç vardı. İnşallah eylül, ekim aylarında etki analizlerini iyi yaparız” dedi.
TAHLİYE YOLUNU AÇACAK DÜZENLEMELER
Yapılan düzenlemeyle çocuk hükümlüler artık infazlarına çocuk kapalı ceza infaz kurumlarında başlayacak ve ardından eğitimevlerine gönderilecek. 15 yıla kadar ceza alan çocuk tutuklular, şartlara bağlı olarak doğrudan eğitimevlerinde barındırılabilecek.
Denetimli serbestlikten yararlanmak isteyen hükümlüler, koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin en az onda birini cezaevinde geçirmek zorunda olacak. Bu süre 5 günden az olamayacak.
Ayrıca basit suçları mükerrer şekilde işleyenler için de ikinci kez tekerrür durumunda koşullu salıverilme imkanı getiriliyor. Ancak bu kişilere uygulanacak oran dörtte üç olacak.
KONUTTA İNFAZLA TAHLİYELER VE HASTA MAHPUSLAR
Geceleyin veya hafta sonu infazda sınırlar artırılıyor. Kasten işlenen suçlarda bu sınır bir yıldan üç yıla, diğer suçlar için üç yıldan beş yıla çıkarılıyor. Konutta infaz sınırı da genişletiliyor:
×
- Kadın, çocuk ve 65 yaş üstü için: 1 yıldan 3 yıla
- 70 yaş üstü için: 2 yıldan 4 yıla
- 75 yaş üstü için: 4 yıldan 5 yıla
- 80 yaş üstü için: 6 yıl konutta infaz hakkı getiriliyor
Ayrıca ağır hasta veya engelli olup cezaevi koşullarında yaşamını sürdüremeyecek durumda olan ve “toplum güvenliğine tehdit oluşturmayan hükümlüler”, müebbet hariç cezalarını konutlarında çekebilecek. Bu hükümlüler elektronik kelepçeyle izlenecek.
20. MADDEDEKİ DÜZENLEMEYLE 39 BİN 909 KİŞİYE TAHLİYE
Paketin hazırlayan AKP Samsun Milletvekili Orhan Kırcalı’nın komisyon görüşmelerinde verdiği bilgilere göre paketin 20’nci maddesinde “özel infaz usulleri” kapsamı genişletildi. Paketin 20’nci maddesindeki düzenleme, 39 bin 909 mahpusa tahliye yolunu açtı.
Buna göre geceleyin infaz ve hafta sonu infazın kapsamının değiştirilmesiyle 37 bin 782 mahpusa tahliye yolu açıldı. Konutta infaz usulündeki değişiklikten ise bin 483 kadın, 125 çocuk ve 315 de 65 yaş üstü olmak üzere toplam bin 923 mahpus yararlanacak. 70 yaşını bitirmiş 152 mahpus, 75 yaşını bitirmiş 28 mahpus ve 80 yaşını bitirmiş 24 mahpus da tahliye edilecek.
Etki analiz raporu henüz açıklanmadığı için toplamda kaç mahpusun tahliye edileceği henüz netlik kazanmadı.
HAPİSHANELERDE KAÇ HASTA MAHPUS VAR?
İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) verilerine göre 161’i kadın ve bin 251’i erkek olmak üzere en az bin 412 hasta mahpus bulunmaktadır.
Durumlarına dair yapılan tespitlere göre; ağır olarak tarif edilen 335 mahpus bulunmaktadır. Bunlardan 230’u tek başına yaşamını devam ettiremiyor ve 105’inin de desteğe ihtiyacı bulunmakta, 188 mahpusun ise hastalıkları nedeniyle sürekli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.
Adalet Bakanlığı’na göre 24 Temmuz 2023 ile 20 Aralık 2024 tarihleri arasında bin 26 adli ve siyasi tutuklu yaşamını yitirdi.
HASTA MAHPUSLARDA AYRIMCILIK YAPILDI
Teklif hakkında Nûmedya24‘a konuşan TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi ve DEM Parti Şırnak Milletvekili Newroz Uysal Aslan, yapılan düzenlemeyle tam olarak kaç kişinin tahliye olacağını bilmediklerini, “çünkü teklifi hazırlayan AKP, bu konuda bilgi vermedi. Etki analizi raporunu komisyonda bizimle paylaşmadır” dedi.
Kapasite fazlası 115 bin 808 kişinin “insan onuruna aykırı koşullarda” tutulduğunu vurgulayan Newroz Uysal Aslan, “Dolayısıyla etki analizi raporlarının mevcut sonuçları var olan sorunda bir çözüm getiremez” diyerek şunları ekledi:
“Dahası kanuna konulan adaletsiz ve ayrımcı ağırlaştırılmış müebbet ve TMK suçlarının kapsam dışı bırakılması kabul edilemez. Hasta mahpus, hasta mahpustur. Cezada adalet ve infazda eşitlik sağlanmalıdır. Hasta mahpuslar özel infaz usullerinden yararlanmalı ve tahliye edilmelidir. Artık Adli Tıp Kurumu, son ve tek merci olması uygulaması da sona ermelidir.”
SÜREÇ SÜRÜYOR: MUHALEFET ŞERH KOYACAK
AKP ve MHP’nin desteklediği 30 maddelik teklif, önümüzdeki hafta Meclis Genel Kurul gündemine getirilecek.
Adalet Komisyonu Başkanı AKP’li Cüneyt Yüksel, muhalefet şerhinin 2 Haziran’a kadar Komisyon Başkanlığı’na iletilmesi gerektiğini açıkladı.
10. Yargı Paketi’ne tepkiler: İnfazda ayrımcılık Anayasa’ya aykırı
