ABD’nin koruma fonlarındaki kesintiler, organize suç örgütlerinin elini güçlendirdi. 23 milyar dolarlık yasa dışı pazar, ekosistemlerden güvenliğe kadar geniş bir alanı tehdit ediyor.
HABER MERKEZİ- Yasa dışı vahşi yaşam ticareti -tahmini hacmi 23 milyar dolar- artık yalnızca kaçak avcıların değil, Çinli yeraltı grupları ile Meksika’nın Sinaloa gibi dev kartellerinin koordineli faaliyet alanına dönüşmüş durumda. Bu örgütler, uyuşturucu ve silah kaçakçılığındaki deneyimlerini, gergedan boynuzu, pangolin pulu ve kaplan parçaları gibi “yüksek değerli” biyolojik ürünlerin ticaretine taşıyor.
KORUMA FONLARI ÇEKİLİNCE BOŞLUĞU KARTELLER DOLDURDU
Geçmişte ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) yılda 375 milyon dolara varan bütçelerle anti-kaçakçılık operasyonlarını, sınır güvenliği ekipmanlarını ve yerel halkın bilinçlendirilmesini finanse ediyordu. Fonlar yalnızca hayvanları değil, bölgedeki devlet otoritesini ve güvenlik altyapısını da güçlendiriyordu. Şimdi bu desteklerin önemli bölümü yok oldu.
Los Angeles merkezli Earth League International’dan Andrea Crosta, Meksika kartellerinin yasa dışı vahşi yaşam ticaretinde artık kilit aktör olduğunu, bunun da çoğu zaman uyuşturucu, kara para ve insan kaçakçılığı ile iç içe geçtiğini aktarıyor. ABD’nin çevre koruma projelerini “terörle mücadele” çerçevesinde kullandığını hatırlatan Crosta, bu bağlantının kamuoyuna açıkça dile getirilmediğini söylüyor.
×SUYUN BAŞINDA EL CHAPO’NUN ÇOCUKLARI VAR
Çinli organize suç örgütleri (çeteler, aile klanları, bürokratik aracılar) ülke içi ve sınır ötesi vahşi yaşam ticaretinde aktif. Altın Üçgen (Myanmar–Çin ve Laos–Çin sınırları) gibi bölgelerde özellikle kaplan postu, gergedan kemiği gibi yüksek değerli ürünlerin ticaretinde yer alıyorlar. Bu çeteler faaliyetlerini büyük ölçüde dış kaynaklara, yerel kaçakçılara ve taşeron gruplara devrederek sürdürüyorlar.
Ayrıca, Meksika’daki suç ağlarıyla bağlantılı şekilde, jaguar parçaları ticareti gibi Güney Amerika kaynaklı rotalara da uzanıyorlar. Örneğin Surinam’daki jaguar parçaları Çin’e kaçak olarak gönderiliyor ve bu bağlamda Çinli mafya ağlarının etkisi oldukça yüksek
Sinaloa ve Jalisco Yeni Nesil (CJNG) gibi karteller, Meksika’daki hem karada hem de denizde birçok türü kapsayan kaçakçı ağlarında aktif rol alıyor. Özellikle totoaba (deniz balığı) yüzgeci kaçakçılığı, balıkçılık sektöründeki yasal ve yasa dışı faaliyetlerin denetlenmesiyle örgüt gücüne dönüştürülüyor.
Karteller; balıkçılık topluluklarına zorla müdahale ediyor, avlanan hayvanları yalnızca kendilerine satmayı dayatıyor, restoranlarda ve işleme tesislerinde tek tedarikçi olarak kurumsallaşıyor. Hatta kendi resmi firmalarını kurarak yasa dışı avlanan ürünleri aklama mekanizmasına çeviriyorlar. Meksika–Çin hattında bu ticaret, değer transferi ve kara para aklama amaçlı bir araç olarak da kullanılıyor. Karteller, Çinlilerle vaad edilen uyuşturucu maddeler için karşılığında hayvan ve bitki kaynaklarını sunuyor.
KAÇAKÇILIK ROTALARI GENİŞLİYOR
Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi güvenlik riski yüksek bölgelerde, USAID’in milyonlarca dolarlık katkısıyla yürütülen koruma projeleri, fon kesintileriyle durma noktasına geldi. Bazı kuruluşlar -örneğin African Wildlife Foundation- projelerini “ulusal güvenlik” bağlamında tanımlayarak bu kesintileri durdurabildi. Ancak çoğu ülke ve rezerv alanı için aynı şans söz konusu değil.
Tüm dünyada büyük bir ağa sahip olan vahşi yaşam kaçakçılığının yıllarca sömürdüğü Afrika’ya Asya ve Latin Amerika da eklendi. Kaçakçılık ağı nasıl çalışıyor peki?
Fillerin dişleri ve pangolin pulları gibi yüksek değerli ürünler, genellikle Afrika’dan Çin, Vietnam gibi Asya ülkelerine gemi veya havayolu ile taşınıyor.
ABD, Avrupa ve Orta Doğu hava ulaşımı noktaları, kaçak rotaları için stratejik geçiş hatlarına dönüşmüş durumda. Özellikle havayolu ulaştırması %80’lere varan oranda büyük çaplı kaçakçılık işlemlerine ev sahipliği yapıyor.
San Francisco, Los Angeles ve New York gibi liman kentleri, yasa dışı hayvan ticaretinin en yoğun yaşandığı merkezlere dönüşmüş durumda. Araştırmalar, beş kritik limanın kapatılmasının, ticaret akışının %66’nın üzerinde aksamasına yol açacağını gösteriyor.
Güneydoğu Asya’da ise balıkçı tekneleri suaygırı, kaplan parçaları gibi ürünleri gizlice taşımak için kaçakçılıkta yaygınca kullanılıyor. Özellikle Malezya–Vietnam hattında bu yöntem artış gösteriyor.
Pangolin pulları gibi ürünler, Afrika’dan Çin’e ulaştırılırken sıklıkla deniz yolu kullanılıyor.
Bu kaçak yollar yalnızca doğayı değil, aynı zamanda ulusal güvenlik ve yönetişimi de tehdit ediyor. İlgili uzmanlar, sınır güvenliği, sivil denetim ve uluslararası işbirliğinin bu ağları kırabilecek anahtarlar olduğunu vurguluyor.
