Şii Koordinasyon Çerçevesi’ne bağlı grupların sunduğu Haşdi Şabi Yasası, örgüte Savunma ve İçişleri bakanlıklarına benzer bütçe ve yetkiler tanıyacak. Kürtler, Sünniler ve ABD yasanın onaylanmasına karşı çıkarken parlamentoda yeni bir krizin işaretleri görülüyor.
HABER MERKEZİ – Irak’ta aylarca parlamentoda bekletilen Haşdi Şabi Yasası yeniden gündeme geldi. Koordinasyon Çerçevesi ve ona bağlı silahlı gruplar, Haşdi Şabi’ye kalıcı statü kazandıracak yeni düzenlemenin onaylanması için çağrı yapıyor. Ancak Kürtler, Sünniler ve ABD yasaya karşı çıkıyor.
Şii siyasi partiler ile silahlı grupların oluşturduğu bir ittifak olan Şii Koordinasyon Çerçevesi, 2024 yılı sonlarında yeni bir yasa tasarısı sundu. Yaklaşık 20 maddeden oluşan bu tasarı, örgütün idari yapılanmasını, mali kaynaklarını ve operasyonel yetkilerini detaylandırıyor.
YASANIN İÇERİĞİ
Tasarıyı destekleyenler arasında Hadi Amiri liderliğindeki Hikme Hareketi, Qeys Xezeli’nin Esayib Ehli Hak Hareketi, Ketaib Hizbullah ve Seyyid eş-Şüheda Tugayları bulunuyor.
Tasarının en dikkat çekici maddeleri şöyle:
×*Haşdi Şabi, her yıl parlamentoya sunulan kalıcı bütçeye sahip olacak.
*Savunma ve İçişleri’nden bağımsız askeri akademi ve üretim müdürlüğü kurulacak.
*Gözaltı ve operasyon icra etme yetkisine sahip iç güvenlik birimi örgüt bünyesinde yer alacak.
*Haşdi Şabi komutanı “bakan” rütbesine sahip olacak, üyeler “mücahit” unvanıyla tanımlanacak.
Destekçiler, 200 bini aşan savaşçı sayısıyla örgütün artık geçici düzenlemelerle yönetilemeyeceğini savunuyor. Ancak muhalifler, yasanın Haşdi Şabi’yi devlet içinde bağımsız bir güç haline getireceğini ve siyasi nüfuzunu artıracağını belirtiyor.
ABD VE BÖLGESEL TEPKİLER
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 23 Temmuz’da Başbakan Muhammed Şiya Sudani ile yaptığı telefon görüşmesinde, yasa tasarısının İran yanlısı silahlı grupları kurumsallaştıracağı ve Irak’ın egemenliğini zayıflatacağı uyarısında bulundu. ABD Bağdat Maslahatgüzarı Steven Fagin de 26 Temmuz’da Parlamento Başkanvekili Mendelavi ile görüşerek benzer kaygıları aktardı. Washington, bu düzenlemenin Irak Anayasası’ndaki “silah sadece devlette olur” ilkesine aykırı olduğunu vurguluyor.
Bölgesel gözlemciler ise, Haşdi Şabi’nin kurumsallaşmasının Irak iç siyaseti kadar bölgedeki güç dengelerini de etkileyeceğine dikkat çekiyor.
PARLAMENTODA KRİTİK BEKLEYİŞ
25 Şubat’ta Bakanlar Kurulu’ndan parlamentoya gönderilen yasa tasarısı, iki oturumda görüşülse de oylamaya geçilemedi. 16 Temmuz’daki gergin oturumda Kürt ve Sünni parlamenterler salonu terk etmiş, sonraki oturumları boykot etme kararı almıştı.
Siyasi gözlemciler, yeni oturumlarda krizin derinleşeceğini belirtiyor.
UZMAN GÖRÜŞLERİ
Rojnews’ten Zilan Kalan’ın haberine göre, strateji uzmanı Ayad Tufan, Haşdi Şabi savaşçılarının geçim ve güvence için Savunma ve İçişleri bakanlıklarına entegre edilmesi gerektiğini vurgularken, liderlerin entegrasyona direnmesinin “ülke istikrarını olumsuz etkileyeceğini” söyledi.
Güvenlik uzmanı Ramazan Bedran ise, yaklaşık 238 bin savaşçının entegrasyonunun ideolojik bağlılıklar nedeniyle kolay olmayacağını, özel bir denetim mekanizması gerektirdiğini ifade etti.
HAŞDİ ŞABİ KİMDİR?
Haşdi Şabi, 2014’te IŞİD’in Musul’u ele geçirmesi sonrası, Şii dini lider Ayetullah Ali Sistani’nin fetvasıyla kuruldu. IŞİD’e karşı savaşta kritik rol üstlenen örgüt, 2016’da çıkarılan yasa ile resmen tanındı.
Bugün ise yalnızca askeri değil, Koordinasyon Çerçevesi üzerinden siyasette de güçlü bir aktör konumunda. İran’a yakınlığı ve devlet içinde özerk hareket eden grupları, örgütü Irak siyasetinde en tartışmalı yapı haline getiriyor.
KOORDİNASYON ÇERÇEVESİ
Koordinasyon Çerçevesi (Al-Itaar Al-Tansiq), Irak’taki Şii siyasi grupların 2021’de oluşturduğu bir ittifaktır. Özellikle İran’a yakın Şii siyasi partiler ve milis gruplarını bünyesinde toplar.
×
Başlıca üyeleri:
Bedr Hareketi lideri Hadi Amiri,
Yasa Devleti Koalisyonu ve Irak eski Başbakanı Nuri Maliki,
Esahip Ehli El Hak Hareketi lideri Qeys Xezeli,
İran destekli silahlı grupların siyasi kanadı olan Fetih İttifakı,
Ammar Hekim liderliğindeki Ulusal Hikme Hareketi.
Şii İslamcılığı temelinde şekillenen Koordinasyon Çerçevesi’nin, İran’ın Direniş Ekseni politikalarını benimsediği belirtiliyor.
2022’de Muhammed Şiya Sudani’nin başbakan seçilmesinde büyük desteği olan Koordinasyon Çerçevesi, bünyesindeki Haşdi Şabi ile güvenlik alanlarında etkili bir yapı.
Iraklı siyasi gözlemciler ve uzmanlar, Koordinasyon Çerçevesi’nin ideolojik bir birlikten çok taktiksel bir ittifak görünümü taşıdığını belirtiyor.
