Komisyonda söz alan Yeni Yol, MHP, DEM Parti, CHP, AKP, Hüda Par, YRP , TİP ve EMEP temsilcileri demokrasi ve toplumsal barış vurgusunda bulundu. Parti temsilcileri, ilk toplantıda yaptıkları konuşmalarda nelere vurgu yaptı, hangi çağrıları yaptı?
HABER MERKEZİ – Kürt sorununun çözümü için başlatılan “Barış ve Demokratik Toplum” süreci kapsamında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) kurulan komisyonun ilk toplantısı, Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un konuşmasının ardından parti temsilcilerinin konuşmasıyla devam etti.
Kurtulmuş’un ardından komisyona 10 dakika ara verilerek kameralar salondan çıkarıldı. Aranın ardından konuşan Kurtulmuş, “Tarih bir dönüm noktasındayız. Burası siyasi parti hesaplarının yapılacağı yer değildir” dedi.
YENİ YOL: DÜNÜN KALIPLARI VE KABULLERİYLE BU SÜRECİ YÜRÜTEMEYİZ
Komisyonda siyasi parti temsilcileri arasında ilk olarak Yeni Yol Grubu‘ndan Saadet Partisi (SP) Grup Başkanı Bülent Kaya aldı. Komisyonun yalnızca birkaç konuyu ele alması ile sınırlandırılmaması gerektiğini belirten Kaya, Türkiye’nin demokrasi açığıyla ilgili beklentileri olduğunu dile getirdi: “Bu topraklarda çatışma ve şiddet sarmallarından çıkarak meseleleri müzakere ve diyalog zemininde ele almanın ülkemizin ülkemiz açısından son derece önemli ve kıymetli olduğuna inanıyoruz” dedi.
Yeni Yol Grubu‘ndan DEVA Partisi Milletvekili Mehmet Emin Ekmen komisyonun kuruluşunda özenli davranıldığını, ince bir işçilik yapıldığını ve bunun sürecin sonuna kadar devam etmesini umduğunu ifade etti. Ekmen, bu sürecin dünyaya örnek olacak bir model oluşturmasını umduğunu da sözlerine ekledi.
Belediyelere yönelik operasyonlara dikkat çeken Ekmen, masumiyet karinesinin ve ceza hukukunun tanık lehine düzenlenen ilkelerinin unutulmaması gerektiğini söyledi. Sadece Kürt meselesi bağlamında değil, birçok meselede kök sebeplerin ortadan kaldırılması gerektiğini kaydeden Ekmen, “Dünün kalıpları, dünün kabulleri ve retoriği ile bu süreci yürütemeyiz” dedi.
MHP: BU FIRSATI HEBA ETMEYİN
Ardından söz alan MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, sürecin önemine dikkat çektiği konuşmasında “Kendi dışındaki siyasi partileri düşman olarak görmeyen, politik anlayışını buna göre biçimlendiren bir duruşa ihtiyacımız var” diye konuştu.
41 yıllık ağır bir sorunun etkilerini çözmeye çalıştıklarını belirterek bu fırsatın heba edilmemesi gerektiğini ifade eden Yıldız, “Birbirimizi itibarsızlaştırmak yerine anlamaya çalışalım. Komisyonun görevi, farklı görüşlerin kesişme noktalarını tespit ederek bir müşterek üretmektir. Toplumun tamamını kucaklayan, temel hak ve özgürlükler alanını genişleten, vatandaşların devlete güvenini pekiştiren adımlar atılırken yeni bir dil inşa edilmesi gerekir. Sükunetle düşünüp düşmanlık körüklemeye hevesli olan tuzağına düşmeyelim” ifadelerini kullandı.
“EŞİTLİK İÇİNDE ÇÖZMEK ZORUNDAYIZ”
2013 çözüm sürecini de hatırlatan Yıldız, o süreçte görev alanların çalışmaları için bir yasa çıkarıldığını ancak bugün böyle bir yasaya ihtiyaç olmadığını savundu. Yıldız ayrıca komisyonun yeni anayasa yapmak gibi bir görevi olmadığını ve Anayasa’nın ilk dört maddesinin tartışmaya kapalı olduğunu kaydetti.
Partisi MHP’nin sorumluluk aldığını ve ne yaptığını bildiğini kaydeden Yıldız, “Ülkedeki tüm mağdurların siyasi görüşü, inancı felsefesi, dünyaya bakışına aldırmadan bir eşitlik içinde bu meseleleri çözmek zorundayız” dedi.
DEM PARTİ: DEMOKRASİ VE ÇÖZÜM ODAKLI BİR YAKLAŞIMLA YÜRÜTECEĞİZ
DEM Parti adına ilk söz hakkını alan Grup Başkanvekili Gülistan Koçyiğit, “Bu toplantı, Türkiye’de yaşayan tüm yurttaşların ortak yaşamına, hukukuna ve demokratik geleceğine katkılar sunacak” dedi.
Komisyonun kalıcı, kapsayıcı çözüm yollarının tartışılması, belirlenmesi ve çözüm aşamalarının kolaylaştırılması açısından tarihsel bir fırsat sunduğunu kaydeden Koçyiğit, “Kimlikleri dışlayıcı, tekçi sistem, demokrasinin önünde ciddi sorunlar yaratmış, Cumhuriyet’in güçlü bir demokrasiyle buluşmasını hak ve adalet temel muhtaçlık hukukunun oluşturulmasını da engellemiştir. Gelinen noktada bu sorun başta olmak üzere temel sorunlarımızın güvenlikçi yaklaşımlarla, demokrasiyi ve özgürlükleri sürekli erteleyen bir anlayışla çözülemeyeceği ortadadır” diye konuştu.
דToplumsal barış, güçlü demokrasi, adalet, demokratik toplum ve özgürlükçü bir toplumsal sistemin inşası yalnızca bir partinin, bir siyasetin değil hepimizin sorumluluğudur. DEM Parti olarak bu tarihsel sorumluluğun bilincindeyiz ve yapıcı, çözüm odaklı bir yaklaşımla bu çalışmaları yürüteceğiz. Tarihsel deneyimler gösteriyor ki tek başına çatışmasızlık barış anlamına gelmiyor. Kalıcı barış meşru, kapsayıcı bir siyasal zemine oturan demokratik bir çözüm süreciyle mümkündür. DEM Parti, demokratik cumhuriyeti esas alan bir çözümü savunmaktadır.”
UMUT HAKKININ UYGULANMASI
DEM Parti adına ikinci sözü alan HDK Eşsözcüsü Meral Danış Beştaş da komisyonun tüm sorunları çözemeyeceğinin farkında olduklarını ancak çözüme giden bir yolda doğru iliklenecek ilk düğmelerden birinin komisyon olacağını söyledi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarının uygulanmadığı bir süreçten geçildiğini belirten Beştaş, Figen Yüksekdağ, Can Atalay, Selahattin Demirtaş, Osman Kavala gibi isimleri hatırlatarak, “Komisyonun bu konuda inisiyatif almasını, irade ortaya koymasının önemli olduğunu vurgulamak isterim” vurgusunu yaptı.
Abdullah Öcalan için uygulanması gündeme gelen umut hakkına da değinen Beştaş, “AİHM, Abdullah Öcalan davasında 2014 tarihinde karar verdi. Umut hakkının uygulanması gerektiği aynı zamanda hukuk uygulanmasının bir gereğidir” dedi.
CHP: DEMOKRASİ OLMAKSIZIN TOPLUMSAL BARIŞI GERÇEKLEŞTİREMEYİZ
CHP adına konuşan Grup Başkanvekili Murat Emir, Türkiye’deki en yakıcı sorunların çözümünün adresinin TBMM olduğunu vurguladı.
“Anayasa’nın rutin olarak çiğnendiği bir süreçten geçiyoruz” diyen Emir sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu komisyonun her şeyi bir çırpıda halledemeyeceğini öngörüyoruz ama demokrasiyle ilgili birçok sorunu cesaretle tartışmalıyız. Hukuk ve demokrasi olmaksızın bir toplumsal barışı gerçekleştiremeyiz. Tüm Türkiye’ye daha yüksek bir hukuk devleti standardı, daha özgür bir Türkiye yaratmak üzerine adımlar atılmalıdır. At gözlüğü ile bir konuya odaklanmış şekilde toplumsal barış sağlanamaz.”
דBu komisyonda Anayasa değişikliği asla gündeme gelmemelidir. Komisyon bugün dağılmadan, güven artırıcı önlemler açıklayalım. Kayyum uygulamalarından bir an evvel vazgeçilmesi için buradan çağrıda bulunalım. Tutuksuz yargılamanın asıl olduğunu büyük bir açıklıkla buradan söyleyelim. Komisyon bugün, AİHM ve AYM kararlarına uyulması gerektiğini söylemelidir.”
KÜRT SORUNU VE DEMOKRASİ SORUNU BİRLİKTE ÇÖZÜLÜR
“Kürt sorunu vardır. Bunu inkar edersek de çözüme ulaşamayız. Genel anlamda demokrasi sorunun varlığını reddedersek de Kürt sorununa şimdi bakalım, demokratikleşme işini sonraya bırakalım dersek de Kürt sorununu boş verelim dersek de çözüme ulaşamayız” diyen CHP Genel Başkan Yardımcısı Gökçe Gökçen de komisyonun çalışma usullerine ilişkin şu eleştiri ve değerlendirmeyi yaptı:
“Çalışma amacının kapsamının, gündeminin belirlenmesi ve sonra Meclis’in nasıl baktığının açıklığa kavuşması açısından bu komisyonun kanunla kurulması ve katılabilecek siyasi partilere karşı kapsayıcı ve yapıcı bir üslup kullanılması, daha güçlü ve tartışmalardan uzak bir mesaj vermesini ve belki de burada şu an olmayan siyasi partilerin de katılmasını sağlayabilirdi. Ancak şimdi komisyon adının, amacının, çalışma yöntemlerinin, gündeminin belirlenmesine dair yürütülecek tartışma sadece bu çatı altındaki bizleri değil buraya sorularını yöneltecek olan yurttaşlarımızın haklı kaygılarını gidermek adına faydalı olacaktır. Bu komisyonda şehit yakınlarının ve gazilerimizin görüşlerini doğrudan buraya gelerek paylaşmalarını ve sivil toplum örgütleri, özellikle insan hakları alanında çalışan sivil toplum örgütleri, meslek örgütleri ile adaletsizliğe uğrayan kişilerin yer alabilmesini komisyonun başarısı için biraz önce ifade edildiği gibi kaçınılmaz görüyoruz”.
AKP: SADECE GÜVENLİK MESELESİ DEĞİL, GELECEK İNŞASI
AKP adına konuşan Grup Başkanvekili Abdülhamit Gül, “Bu Meclis’in çatısı altında yürütülen her sağduyulu çaba milletimizin huzurunu, kardeşliğini ve birlik umudunu büyütmektedir, yükseltmektedir, yükseltecektir. Zira bugün üzerine çalıştığımız mesele sadece bir güvenlik meselesi değil, aynı zamanda bu milletin kader ortaklığına dayanan bir gelecek inşasıdır” diye konuştu.
דMeclis çatısı altında ortak duygularla aynı amaç için bir aradayız” diyen Gül konuşmasının devamında şunları söyledi: “Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında, Türkiye yüzyılı kapılarını işte bu kardeşliğin yüzyılı yaparak açma yönünde çok önemli bir adım olduğuna inanıyoruz. Bu yönüyle toplumsal mühendislik değil, kardeşlik ahdimizi tazeleme girişimi olarak bu meseleye bakıyoruz. Bu komisyon, bin yıldır et ve tırnak misali birbirinden kopmamış Anadolu’nun kadim birlikteliğini perçinlemenin bir merhalesidir. Bu komisyon, önümüzdeki döneme damgasını vuracak bir iradenin tezahürüdür.”
“DEMOKRASİ TARİHİNDE YENİ BİR SAYFA”
Geçmişte Kürtçeye yönelik yasal engellerin kaldırılmasına değinen Gül, “elbette daha yapılacak, atılacak adımlar var. Bunları da biliyoruz, bunları da” gerçekleştireceklerini söyledi ve ekledi:
“Kardeş Türkmenler, Kürtler, Araplar bu coğrafyada, bu bölgede binlerce yıl beraber olduğumuz halkların beklentileri vardır. Hepsi Türkiye’ye bakmaktadır. Bu misyonu da bizler yerine getireceğimize inanıyoruz. Türkiye’nin demokrasi tarihinde yeni bir sayfa açılacağına inanıyorum. Demokrasimizin, ülkemizin kazanacağı bir sonuca ulaşacağız. Cumhur İttifakı olarak insanımızın güvenlik ve özgürlük hakkının asla pazarlık konusu yapmayız.”
HÜDA PAR: İŞİN ASLI USULE KURBAN EDİLMEMELİ
Hüda Par Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, çözüme yönelik önceki yıllarda başarısız girişimler olduğunu anımsattı. AKP ve MHP’nin sıkça yaptığı, “iç tahkim” vurgusunu yineleyen Yapıcıoğlu, “Silahların şartsız bırakıldığını önemsiyoruz. Komisyonun çalışmasıyla ilgili sağlam bir usul belirlenmeli ama işin aslı usule kurban edilmemelidir” ifadelerini kullandı.
YRP: MECLİS GÜÇLÜ BİR İRADE ORTAYA KOYMALI
Yeniden Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı Doğan Bekin, komisyonda yaptığı konuşmada İsrail’in bölgedeki saldırılarına dikkati çekti. ABD ve İsrail’in “bölgede terörü kalıcılaştırmak” istediğini belirten Bekin, şunları dile getirdi: “Terörsüz Türkiye’ anlayışının başarıya ulaşabilmesi için mutlak suretle TBMM’nin güçlü bir irade ortaya koyması gerekmektedir.”
TİP’TEN HÜKÜMETE SOMUT ADIM ÇAĞRISI
Konuşmasına tutuklu milletvekili Can Atalay’ı anarak başlayan TİP Milletvekili Ahmet Şık ise, “Sürecin tümü, ‘Arka kapı diplomasisi’ olarak ifade edilebilir. Arka kapıda neler konuşulduğunu da bilmiyoruz” dedi ve şu çağrıları yaptı:
“Çok boyutlu sorunlar yumağının ortasındayken barış, yalnızca silah bırakmak ile sağlanamaz. Van’a kayyum atanırken İzmir’de demokratik yaşam olmaz. Geniş anlamda bir demokratikleşme sorununun altını çizmek zorundayız. Türkiye’nin adalet ve özgürlük, eşit yurttaşlık hakkı istisnasız herkes için bir haktır. AYM ve AİHM kararları uygulanmalıdır ve komisyon bu yönde beyan sergilemelidir. Terörle Mücadele Kanunu kaldırılmalıdır. Hasta tutsakların ve siyasi tutukluların tahliye süreçlerine yönelik düzenlemeler hızla yapılmalıdır. Kayyum uygulamasına derhal son verilmelidir. Komisyon, istisnai durumlar haricinde basına açık halde çalışmalıdır.”
EMEP: HAMASET DEĞİL, ÇÖZÜM ÜRETEN PRATİK ADIMLAR GEREKLİ
Emek Partisi (EMEP) İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, konuşmasında Kürt sorununun demokratik ve barışçıl yollarla çözümü için komisyonun atması gereken somut adımlara dikkat çekti. “Hamaset değil, çözüm üreten pratik adımlar gerekli” dedi. Komisyonun tarihsel sorumluluğuna işaret eden Bayhan, kalıcı barış ve demokratik çözüm hedefiyle yol alınması gerektiğini vurguladı. Komisyonun başarısının, ezilen halkların ve işçilerin temsilcilerinin sürece dahil edilmesiyle mümkün olacağını söyledi.
