Fransa’da kıyafetlerin çevresel etkisini puanlayan sistem yürürlüğe girdi. Ancak uygulama şimdilik gönüllü ve markaların insafına bırakılmış durumda.
HABER MERKEZİ – Bugün itibariyle Fransa’da kıyafetlerin çevresel maliyeti artık tüketicinin gözü önünde olacak. Bir kot pantolonun üretiminde kullanılan su, salınan sera gazı, geri dönüştürülebilirlik ve hatta “hızlı moda katsayısı” gibi ölçütlerle hesaplanan “eko-skor” mağazalarda görünür hale geliyor.
Bu sistem Avrupa’da bir ilk, ancak bağlayıcı değil: Şimdilik yalnızca gönüllü markaların inisiyatifiyle uygulanıyor.
France 24‘ün haberine göre, Moselle’de üretim yapan 1083 markasının kurucusu Thomas Huriez, Paris’teki mağazasının vitrininde kotların çevresel puanlarını sergiliyor. “Amacımız bu uygulamayı yaygınlaştırmak, siyasetçilerin de arkasında durmak zorunda kalacağı bir noktaya getirmek” diyor.
PUAN SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Çok uluslu tedarik zincirleri yüzünden hesaplama güçleşse de, mantık basit: Puan ne kadar yüksekse, çevresel yük o kadar ağır. Su tüketimi, toksisite, taşımacılık, mikroplastik salınımı ve onarım/geri dönüşüm ihtimali hesaba katılıyor.
Yerel üretim yapan 1083 gibi markalar için bu sistem daha kolay. Huriez, “Üç boyahane, birkaç çiftçi, çoğu Fransa’da… Her şeyi en baştan kontrol altına aldık” diye açıklıyor. Daha büyük ölçekli markalar içinse tablo karmaşık: Cyrillus gibi firmalar puanlarını düşürmek için organik pamuk kullanımını artırmayı, taşımacılığı azaltmayı veya ürün bileşimini sadeleştirmeyi hedefliyor.
DEVLET DESTEĞİ YOK, MALİYET MARKALARIN SIRTINDA
Uygulama, 2021 tarihli İklim ve Dayanıklılık Yasası’nda yer alsa da zorunlu hale getirilmedi; Brüksel’de hazırlanmakta olan ortak Avrupa çerçevesi bekleniyor. Bu da Fransız markaları kendi başına yatırım yapmaya zorluyor. Le Slip Français, 1000 ürününü puanlamak için 100 bin euro harcaması gerektiğini, ancak hiçbir kamu desteği olmadığını hatırlatıyor.
Üstelik, gönüllü olan firmalar verilerini resmi denetime açmak zorunda. Bu nedenle eko-skor yalnızca tüketiciye yönelik bir şeffaflık aracı değil, aynı zamanda üreticiler için de bir denetim ve tasarım rehberi işlevi görecek.
HIZLI MODA İLE MÜCADELE YETERLİ DEĞİL
Eko-skor, tüketiciye daha bilinçli tercih imkânı sunuyor. Ancak sistemin gönüllülüğe dayanması, hızlı moda devlerinin bundan sıyrılmasına izin veriyor. Çevre örgütleri, uygulamanın ancak zorunlu hale geldiğinde gerçek etki yaratacağını vurguluyor.
Hükümet ise 2026’ya kadar onlarca markanın sisteme katılacağını öngörüyor. Ama ortada hâlâ temel bir soru var: Moda endüstrisinin en kirli yüzü olan kitlesel ve ucuz üretim, “puan tabelası”yla gerçekten değiştirilebilir mi?
