İHD Merkezi Hapishane Komisyonu cezaevlerine ilişkin raporunu açıkladı. Rapora göre, 2024 yılında en az 26 bin 632 hak ihlali yaşandı.
HABER MERKEZİ – İnsan Hakları Derneği (İHD) Merkezi Hapishane Komisyonu, “2024 Yılı Türkiye Hapishane Hak İhlallerini İzleme” raporunu basın toplantısıyla duyurdu. 2024 yılı itibarıyla çeşitli başlıklar altında duyurulan hak ihlallerinin toplamının en az 26 bin 632 olduğu kaydedildi.
SAĞLIK HAKKI VE HASTA TUTSAKLAR
Rapora ilişkin bilgileri paylaşan İHD Merkezi Hapishane Komisyonu Eş Sözcüsü Nuray Çevirmen, öncelikle hasta tutsaklarla ilgili gündeme değindi. Çevirmen, Adli Tıp Kurumu’nun (ATK) siyasi kararlar verdiğini, hasta tutsakların hastane raporlarını kabul etmediğini belirtti. Çevirmen, hasta tutsaklara dair istatistikleri ise şöyle açıkladı:
ד28 Nisan 2025 itibari ile Türkiye Hapishanelerinde tespit edebildiğimiz kadarıyla 161’i kadın ve bin 251’i erkek olmak üzere en az bin 412 hasta mahpus bulunmaktadır. Durumlarına dair yapılan tespitlere göre; ağır olarak tarif edebileceğimiz 335 mahpus bulunmaktadır. Bunlardan 230’u tek başına yaşamını devam ettiremiyor ve 105’inin de desteğe ihtiyacı bulunmakta, 188 mahpusun ise hastalıkları nedeniyle sürekli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu sayı sadece derneğimizin eldeki imkanlar dahilinde ulaşabildiği sayılardır. 2024 yılı içerisinde sağlık hakkı başlığı altındaki tespit edilen başlıklara dair 5 bin 526 ihlal tespit edilmiştir.”
HAPİSHANELERDE YÜZLERCE ÖLÜM
Çevirmen, cezaevlerinde yaşanan yaşam hakkı ihlallerini de değindi. Çevirmen, Adalet Bakanlığı’nın DEM Parti Milletvekili Gülcün Kaçmaz Sayyiğit ve CHP Milletvekili Yüksel Taşkın’ın soru önergelerine verdiği yanıtları hatırlattı. Bakanlık, Sayyiğit’in soru önergesine verdiği yanıtta 2024’ün ilk 11 ayında hapishanelerde yaşamını yitirenlerin sayısını 709 olarak açıkladı. CHP’li Taşkın’ın soru önergesine verilen yanıtta ise 2024’te cezaevlerinde yaşamını yiterenlerin sayısı 818 olarak bildirildi. Çevirmen, İHD’nin elde ettiği verilere göre ise cezaevlerinde yaşamını yitirenlerin sayısının 55 olduğunu söyledi.
AÇLIK GREVLERİ VE TECRİT
İHD Merkezi Hapishane Komisyonu Eş Sözcüsü Nuray Çevirmen, cezaevlerindeki açlık grevlerine dair verileri de paylaştı. Çevirmen 157 tutuklunun açlık grevi veya ölüm orucu eylemi yaptıklarına dair başvuru aldıklarını söyledi. Bununla birlikte Çevirmen, infaz yakmalara, tahliyelerin engellenmesine, keyfi disiplin kararlarına, İmralı’daki tecridin sonlandırılmasına, sağlık sorunlarına ve cezaevlerindeki kötü koşullara karşı başlatılan ve 4 Nisan 2024’te sonlandırılan süreli ve dönüşümlü açlık grevine de dikkat çekti. Çevirmen, bu greve 91 cezaevlerinde bin 997 tutuklunun katıldığını bildirdi.
KÖTÜ MUAMELE: 4 BİN 745 İHLAL
Nuray Çevirmen, kötü muamele ve onur kırıcı uygulamaların da devam ettiğini ve bunlara dair 4 bin 745 ihlalin tespit edildiğini söyledi. Çevirmen, bu ihlalleri şöyle sıraladı:
×Darp, tehdit, hakaret, provokatif yaklaşımlar, çıplak arama, ağız içi arama, ayakta sayım, telefonda tekmil, askeri nizamda tek sıra yürütme, havalandırma hakkı engellenmesi, oda ve koğuşlarla ilgili yaşanan sorunlar ile ajanlık dayatması, kameraların yaşam alanlarını görmesi, baskın aramalar, eşyaların dağıtılması, polislerin jandarma yeleği giyerek aramaya katılması, yakınları ağır hasta olanlara görüş hakkı ve yakınları vefat edenlere cenazeye katılım hakkı tanınmaması, tecrit…
İLETİŞİM VE SOSYAL FAALİYET İHLALLERİ
Yeni Yaşam, Evrensel, Birgün gibi gazetelerin çeşitli gerekçelerle tutsaklara verilmediğini, cezaevi idaresinin belirlediği TV kanalları dışındaki kanalların yasaklandığını belirten Çevirmen, bazı başlıklarda yaşanan ihlalleri ise şöyle sıraladı:
- Sosyal faaliyetlere dönük hak ihlalleri: 4 bin 28
- Haberleşme hakkı ihlalleri: 4 bin 474
- Bilgiye erişim hakkı ihlalleri: 3 bin 261.
759 ÇOCUK ANNELERİYLE HAPİSTE
2 Aralık 2024 tarihi itibariyle 12 bin 993 hükümlü ve 3 bin 426 tutuklu olmak üzere 16 bin 419 kadın tutuklunun bulunduğunu kaydeden Nuray Çevirmen, 2 Eylül 2024 tarihi itibarıyla hapishanelerde anneleriyle birlikte kalan sıfır- altı yaş grubu çocuk sayısının 759 olduğunu açıkladı. Çevirmen, çocukların sağlıklı gelişimlerinin engellendiğini ve sağlık haklarının da ihlal edildiğini belirtti. Çevirmen, 16 cezaevinde 81 kadın tutuklu tarafından işkence ve kötü muamele iddiası, sağlık hakkına erişim ihlali, iletişim ve haberleşme hakkının engellenmesi, adil yargılanma hakkının ihlal edilmesi, hijyen ve temizlik malzemelerinin verilmemesi, sıcak ve temiz suya erişim problemleri, yaşam alanlarını gören kameralar ve daha pek çok sorun nedeniyle 75 başvuru aldıklarını duyurdu.
