Gıda güvenliği denetimlerinde Türkiye’den gelen 54 tarım ürünü daha Avrupa Birliği sınırından döndü. Uyarılar artarken, uzmanlar ihracatta kalıntı denetimlerinin yetersizliğine dikkat çekiyor: “Avrupa’ya yiyecek değil, zehir gönderiliyor.” Türk ürünleri satan marketler mercek altında.
HABER MERKEZİ- Avrupa ülkeleri, son 45 gün içerisinde Türkiye’den ihraç edilen 54 gıda ürününü, “zehirli” ve “kanserojen” maddeler içerdiği gerekçesiyle geri çevirdi ya da piyasadan toplattı. Geri çevrilen ürünlerin birçoğunda insan sağlığı açısından son derece tehlikeli olan Okratoksin A ve Aflatoksin B1 maddelerine rastlandı.
Tarımda kullanılan pestisitlerin, hormonal ve sinir sistemlerinde bozukluklara yol açtığı, bazı durumlarda ise kansere neden olduğu bilimsel olarak biliniyor. Bu nedenle Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, ithal ettikleri gıda ürünlerinde pestisit ve toksin kalıntılarına karşı sıkı denetim uyguluyor.
YENİ YÖNETMELİK UYUM SÜRECİNDE
Tarım ve Orman Bakanlığı, 7 Ocak 2025’te yayımladığı yönetmelikle pestisit limitlerini AB standartlarına göre güncellemişti. Üç aylık bir geçiş süreci öngörülen düzenlemeyle, eski limitlere göre üretilmiş ürünlerin raf ömrü boyunca piyasada kalabileceği belirtilmişti. Ancak güncel raporlar, bu sürecin yeterince denetlenmediğini gösteriyor.
45 GÜNDE AVRUPA ŞEFTALİ, LİMON, HELVA, TOZ ZENCEFİLİ REDDETTİ
Diken’den Ayşegül Kasap’ın haberine göre, son 45 günde Avrupa ülkelerine gönderilen 54 farklı Türk ürününde sağlığa zararlı kimyasal maddeler tespit edildi.
Bu ürünlerin bazıları tüketiciden geri çağrılırken, bazıları ise sınırda durdurularak ülkeye girişine izin verilmedi.
OKRATOKSİN A TESPİTİ: EN YÜKSEK LİMİT AŞIMI 28,5 KAT
- Almanya, Türkiye’den ithal ettiği ayçiçeği tohumlarında izin verilenin 6,5 katı, armutlarda ise 2,3 katı Okratoksin A tespit etti.
- Polonya, Finlandiya ve Hollanda’ya gönderilen kuru kayısılarda da limitin 10,3 kata kadar aşıldığı belirlendi.
- Hollanda ve İtalya, kuru incir sevkiyatlarını sırasıyla 5,25 ve 2,2 kat limit aşımı nedeniyle reddetti.
- Yunanistan ise organik meyan kökü tozunda tam 28,5 kat Okratoksin A tespit etti ve ürünü “tehlikeli” koduyla piyasadan toplattı.
EN TEHLİKELİSİ AFLATOKSİN B1: İNCİR, BİBER, LİMON, KİMYON…
Aflatoksin B1, kanserojen ve genetik yapıyı bozucu etkisi nedeniyle Tarım Bakanlığı tarafından “en tehlikeli” toksin olarak tanımlanıyor. Avrupa’ya ihraç edilen bazı ürünlerde bu maddeye de rastlandı:
- Almanya’ya gönderilen üç farklı kuru incir sevkiyatı sınırdan çevrildi.
- Bulgaristan, kuru incirde 4 kata kadar limit aşımı belirledi.
- Yunanistan, organik Antep fıstığında 7 kat, kuru incirde ise 2 kat limit aşımı tespit etti.
- İtalya, fındık ve kuru incir; Fransa ise üç farklı kuru incir sevkiyatını reddetti.
- Çekya ise Türkiye menşeli Dubai çikolatasını Aflatoksin B1 nedeniyle sınırda iptal etti.
AVRUPA’DAKİ TÜRK MARKETLER DENETLENMİYOR
Avrupa’dan gelen bu yoğun uyarılar, Türkiye’deki gıda güvenliği ve ihracat denetimlerinin yeterliliği konusundaki endişeleri artırıyor. Uzmanlar, uluslararası standartlara tam uyum sağlanabilmesi için hem üretim hem de denetim süreçlerinde daha sıkı kontrol mekanizmalarının işletilmesi gerektiğini vurguluyor.
Avrupa genelinde yaygın olan Türk ürünleri satan marketle ise yeteri kadar denetlenmiyor. Çoğu kez kaçak olarak getirtilen birçok ürün Avrupa Gıda Kodeksine uygun olmadığı için toplatılmış, marketlere de cezalar verilmişti.
Özellikle baharat ve soslar, salam-sosis-sucuk gibi hazır gıdalar, süt ve süt ürünleri, hazır yiyeceklerin raf ömrünü uzatmak için çok sayıda tehlikeli E kategorisindeki kimyasalların kullanıldığı tespit edilmişti.
BAKANLIK ONAYLARSA İÇ PİYASAYA SÜRÜLÜYOR
2024’te Türkiye’den AB ülkelerine ihraç edilen 487 gıda ürününde yasaklı maddeler tespit edildi. 487 ürününün 319’u sınırda reddedilirken, 168’i ise uyarı aldı. Listeye göre ‘pizza kutusu’, ‘gıdayla temas malzemesi’ olarak geçiyor. ‘Kurşun’ bulunduğu için 9 Ocak 2024’te Fransa kutular için ‘ciddi’ bildirimi yapmış. En çok bildirim alan kategorinin 325 bildirimle “meyve ve sebze” olduğu görülüyor. Geri dönen ürünler arasında pizza kutusu ve su bile bulunuyor. Bu kategoriyi 56 bildirim ile “kuruyemiş, fındık ürünleri ve tohumları” ve 37 bildirimle “otlar ve baharatlar” kategorisi takip ediyor.
Avrupa ülkelerinin, hatta Rusya’nın kendi vatandaşları için uygun ve sağlıklı bulmadığı tarım ürünleri, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından iç piyasaya sürülebiliyor. Zira bu ürünlere yönelik içeride yapılan analizlerle ilgili hiçbir bilgi paylaşılmıyor, halk bilgilendirilmiyor.
TARIMDA KULLANILAN PESTİSİT MİKTARI ARTTI
Bakanlığın verilerine göre son 3 yılda Türkiye genelinde kullanılan pestisit miktarı yaklaşık yüzde 10 artmış. 2021 yılında Türkiye genelinde 52 milyon 965 bin litre pestisit kullanılırken, 2023 yılında bu rakam 57 milyon 766 bin litreye yükselmiş. Adana, Antalya, Manisa ve Mersin en çok tarım zehrinin kullanıldığı bölgeler. Her bir ilde kullanılan pestisit miktarı 4 milyon litreyi aşıyor. Adana’daki pestisit kullanımında yaşanan artış göze çarpıyor. Verilerde bir diğer dikkat çekici istatistik de ot öldürücü sınıfındaki herbisitlerin kullanımında yaşanan artış.
