İsviçreli bilim insanları, insan hücrelerinden mini beyinler üreterek biyobilgisayar geliştirme deneyleri yapıyor.
HABER MERKEZİ – Bilim kurgu filmi senaryosu gibi görünse de, bir grup araştırmacı canlı hücrelerden bilgisayar üretme fikrini gerçeğe dönüştürmeye çalışıyor. Projenin adı ise biyobilgisayar.
BBC’nin haberine göre İsviçre’deki FinalSpark laboratuvarında çalışan Dr. Fred Jordan ve ekibi, gelecekte veri merkezlerinin “yaşayan” sunucularla dolabileceğini düşünüyor. Amaç, mevcut yapay zeka sistemlerine göre çok daha az enerjiyle çalışan biyolojik işlemciler geliştirmek.
“ISLAK DONANIM” DÖNEMİ
Dr. Jordan’ın tanımladığı bu sistemlere “wetware” yani “ıslak donanım” deniyor. Süreç, insan derisinden elde edilen kök hücrelerin laboratuvarda nöron kümelerine dönüştürülmesiyle başlıyor. Bu kümelere “organoid” adı veriliyor. Daha sonra elektrotlara bağlanarak elektrik sinyalleriyle test ediliyor.
Laboratuvarda geliştirilen bu mini beyinler, insan beyninin karmaşıklığına ulaşmasa da aynı temel hücre yapısına sahip. Aylara yayılan bir sürecin sonunda, organoidler basit komutlara tepki verebilecek hale geliyor.
Dr. Jordan, bazı elektriksel tepkilerin neden oluştuğunun henüz bilinmediğini söylüyor: “Bazen birkaç tuşa bastığınızda yanıt kesiliyor, ardından kısa bir enerji patlaması gözleniyor. Belki onları sinirlendirdik.”
Amaç, nöronların öğrenme tepkilerini tetikleyip zamanla görevleri yerine getirebilmelerini sağlamak. Jordan, “Bir resim girdiğinizde çıkışın ‘bu bir kedi’ demesini istiyorsunuz, tıpkı yapay zekâda olduğu gibi” diyor.
Ancak biyobilgisayarları çalışır halde tutmak klasik bilgisayarlardan çok daha zor. Imperial College London’dan Prof. Simon Schultz, organoidlerin kan damarları olmadığını hatırlatıyor: “Beyinde damarlar besin taşır, biz henüz bunu taklit edemiyoruz.”
FinalSpark, dört yıllık çalışmada organoidlerin ömrünü dört aya kadar uzatabildi. Ancak her deneyin sonunda, organoidlerin ölümünden önce kısa süreli yoğun bir elektriksel hareket gözlemleniyor. Dr. Jordan, “Bu anları kaydettik, her seferinde nedenini anlamamız gerekiyor” diyor.
YENİ BİR BİLİM ALANI
Benzer çalışmalar Avustralya ve ABD’de de yürütülüyor. Avustralyalı Cortical Labs, yapay nöronlara “Pong” oyununu oynatmayı başardı. Johns Hopkins Üniversitesi’ndeki araştırmacılar ise Alzheimer ve otizm gibi nörolojik hastalıkları anlamak için “mini beyinler” kullanıyor.
Johns Hopkins’ten Dr. Lena Smirnova, “Biyobilgisayar, silikon tabanlı sistemlerin yerini almayacak, ama onları tamamlayacak” diyor.
