Uluslararası Af Örgütü, 150 ülkeyi kapsayan son raporunda, yapay zekâ ve gözetim teknolojilerinin insan haklarını nasıl ihlal ettiğine dikkat çekti.
HABER MERKEZİ – Uluslararası Af Örgütü’nün 150 ülkeyi incelediği “2024-25 Dünya İnsan Haklarının Durumu” raporu yayımlandı. Raporda, hükümetlerin ve teknoloji şirketlerinin yapay zekâ ve gözetim araçlarını kötüye kullandığına dikkat çekildi. Yeterli düzenlemenin olmaması nedeniyle hem mevcut hem de gelecek kuşaklar için büyük tehditler oluşturulduğu uyarısı yapıldı.
Raporda, ABD ve Çin’in teknoloji yarışında insan haklarını göz ardı ettiği belirtilirken, Trump döneminin nefret söylemini artırdığı, sosyal medya devlerinin ise sorumluluktan kaçtığı vurgulandı. Çevrimiçi reklam takibi, casus yazılımlar ve yapay zekâ destekli gözetim teknolojilerinin ayrımcılığı ve eşitsizliği derinleştirdiği kaydedildi.
AVRUPA’DA PROTESTO HAKKI HEDEFTE
Rapora göre Avrupa’da yüz tanıma ve insansız hava araçları gibi gözetim teknolojileri barışçıl protestolarda hukuka aykırı biçimde kullanıldı. Almanya ve Hollanda başta olmak üzere birçok ülkede polis, protestocuları gelişmiş gözetim araçlarıyla izledi. Bu uygulamaların özel yaşamı ihlal ettiği ve demokratik hakları tehdit ettiği belirtildi.
×Rapor, casus yazılım teknolojilerinin dünya genelinde hızla yayıldığını ortaya koydu. Polonya, Tayland ve Kolombiya gibi ülkelerde Pegasus gibi yazılımlarla aktivistler ve gazetecilerin hedef alındığına dikkat çekildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Polonya’yı bu konuda mahkûm ettiği hatırlatıldı.
‘BEYAZ VE ERKEK’ BİR YAPAY ZEKÂ MODELİ ELEŞTİRİSİ
Yapay zekâ uygulamalarının toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve ırk temelli ayrımcılığı kalıcılaştırdığı vurgulandı. Güney Kore’den İran’a, Tayland’dan Uganda’ya kadar pek çok ülkede kadınlar, LGBTİ+ bireyler ve azınlık gruplar teknoloji destekli şiddet ve gözetimle karşı karşıya kaldı.
AB’NİN YASAL ADIMLARI YETERSİZ KALIYOR
Avrupa Birliği’nin Dijital Hizmetler ve Yapay Zekâ yasaları olumlu bir adım olarak değerlendirilse de rapora göre insan hakları odaklı uygulamalarda yeterince ileriye gidilemedi. TikTok gibi platformlar hakkında başlatılan soruşturmalar örnek gösterildi.
GÖÇMENLER VE MÜLTECİLER TEKNOLOJİK AĞDA SIKIŞTI
ABD’de göçmenler, yüz tanıma ve GPS izleme sistemleriyle kitlesel gözetim altına alındı. Sığınmacılara yönelik dijital takip uygulamaları insan hakları ihlali olarak raporda yer aldı.
Uluslararası Af Örgütü, dünya genelindeki hükümetlere ve teknoloji şirketlerine insan haklarına saygılı, şeffaf ve hesap verebilir teknoloji politikaları geliştirme çağrısında bulundu. Aksi takdirde, “Büyük Birader” gözetiminin tüm dünyayı kuşatacağı uyarısı yapıldı.
