Federe Kürdistan Bölgesi’ndeki parlamento seçimlerinin üzerinden 7 ay geçmesine rağmen hükümet bir türlü kurulamıyor? Peki taraflar ne istiyor?
HABER MERKEZİ – Federe Kürdistan Bölgesi’nde 20 Ekim 2024 tarihinde gerçekleştirilen parlamento seçimlerinin üzerinden 7 ay geçmesine rağmen, olası ortaklar hükümetin kurulması konusunda uzlaşma sağlayamadı. Aynen seçimlerin defalarca ertelenmesi ve 2 yıl kadar gecikmeli olarak yapılması gibi.
4 DEFA ERTELENMİŞTİ
Federe Kürdistan Bölgesi’nde 6’ncı dönem parlamento seçimlerinin normal takvimi Ekim 2022 olarak belirlenmişti. İlk olarak 24 Şubat 2022’de seçimlerin 1 Ekim 2022’de yapılacağı duyuruldu. Bu karar, 5’inci dönem parlamentosunun süresi sona ermeden erken seçim anlamına geliyordu, ancak karar uygulanmadı.
İkinci karar 26 Mart 2023’te alındı. Seçim tarihi bu kez 18 Kasım 2023 olarak belirlendi. Fakat teknik ve siyasi nedenler öne sürülerek bu karar da hayata geçirilemedi.
3 Ağustos 2023’te açıklanan üçüncü uzlaşıyla seçimlerin 25 Şubat 2024’te yapılması öngörüldü. Ardından 3 Mart 2024’te alınan dördüncü kararda tarih 10 Haziran 2024 olarak belirlendi. Ancak her iki karar da uygulanmadı.
Seçim süreci, yalnızca siyasi uzlaşmazlıklarla değil, aynı zamanda hukuki gelişmelerle de şekillendi. Irak Federal Mahkemesi, Kürdistan Parlamentosu’nun görev süresini uzatan yasal düzenlemeyi anayasaya aykırı bularak iptal etti. Bu karar, seçimlerin daha fazla ertelenmeden yapılmasını zorunlu hale getirdi.
Son olarak alınan beşinci kararla birlikte, seçimlerin 20 Ekim 2024’te yapılmasına karar verildi. Bu kez süreç planlandığı şekilde ilerledi ve seçimler yaklaşık iki yıllık bir gecikmenin ardından gerçekleşti.
SEÇİM SONUÇLARI
Irak Yüksek Seçim Komisyonu, 30 Ekim 2024’te kesin ve resmi sonuçları kamuoyuyla paylaştı.
Seçim Komisyonu’nun paylaştığı verilere göre partilerin kazandığı kürsü sayıları şöyleydi:
×Kürdistan Demokrat Parti (KDP) 39,
Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) 23,
Newaya Nu 15,
Yekgirtu 7,
Helwest 4,
Kürdistan Adalet Birliği (Komel) 3,
Bereya Gel (Halk Cephesi) 2,
Goran 1,
Kürdistan Bölgesi İttifakı 1,
Bileşenler (Suryaniler 2, Türkmenler 2, Ermeniler 1) 5.
HÜKÜMET KURMA ÇABALARI: KDP VE YNK GÖRÜŞMELERİ
Seçim sonrası başlayan görüşmelerde taraflar birçok kez bir araya geldi. Görüşmelerde güvenlik güçlerinin denetimi, Peşmerge Bakanlığı ve idari yetki paylaşımı gibi konular öne çıktı. Özellikle güvenlik yapılanması konusunda KDP ve YNK arasında ciddi fikir ayrılıkları yaşandı. Ortak komite kurulmasına rağmen bu başlıklarda uzlaşma sağlanamayınca süreç zaman zaman tıkandı ve ilerleme sınırlı kaldı.
×
KUBAT TALABANİ: ORTAK GÖRÜŞ TASLAĞI OLUŞTURULDU
Federe Kürdistan Bölgesi Başkan Yardımcısı Kubat Talabani, 18 Mart’ta YNK ve KDP arasında gerçekleştirilen görüşmeye ilişkin bir açıklama yaparak, hükümet kurma mekanizması olarak hizmet edecek bir sonraki aşama için ortak görüşlerin nihai taslağına ulaşıldığını söyledi.
MESRUR BARZANİ: YAKIN ZAMANDA HÜKÜMET KURMAYI UMUYORUZ
Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani, 16 Nisan’da kendisine hükümet kurma konusunda yöneltilen soruları cevapladı.
Barzani, görüşmelere ilişkin, “Çok şükür KYB ile KDP arasındaki görüşmeler iyi gidiyor ama yakın zamanda hükümet kurmayı umuyoruz” ifadelerini kullandı.
MESUD BARZANİ: KDP ve YNK’NİN YÜZDE 50-50 ESASINA DAYALI SİSTEMİ OLMAYACAK
KDP Lideri Mesud Barzani de parlamento seçimlerinin üzerinden aylar geçmesine rağmen hükümetin kurulmamış olmasına ilişkin açıklamalarda bulundu.
תayet ‘tek parlamento, tek bölge, tek hükümet, tek Peşmerge’ esasları ekseninde bir anlaşma sağlanmaz ise, bu böyle devam edecektir ve yeni hükümetin kurulmaması daha iyi olacaktır. Bundan böyle KDP ile YNK’nin yüzde 50-50 esasına dayalı bir hükümet sistemi olmayacaktır.
SEEDİ AHMED PİRE: CEVAP VERECEK NİTELİKTE GÖRMÜYORUZ
Mesud Barzani’nin tek parlamento, tek bölge, tek hükümet, tek Peşmerge esası üzerine kurulmasını belirttiği açıklamasına cevap veren YNK Sözcüsü Seedi Ahmed Pire, şunları söyledi:
”Bizler bu tür saldırgan açıklamaları cevap verecek nitelikte görmüyoruz.”
×
HÜKÜMET KURULAMAMASININ NEDENLERİ
KDP ve YNK, güvenlik yapılanması ve yetki paylaşımı konularında yaşanan derin anlaşmazlıklar nedeniyle hükümeti kurabilmiş değil.
KDP, başbakanlık ve bazı kilit bakanlıkların kendilerinde kalmasını talep ederken YNK, İçişleri Bakanlığı’nı ve Kürdistan Bölgesi Başkanlığı ya da Başbakanlığı’nın kendisine verilmesini istiyor. Ayrıca Pirmam ile Koye’deki güvenlik kontrolü gibi meseleler, iki taraf arasındaki krizin merkezinde yer alıyor.
