Zeytinlikleri madencilik ve enerji projelerine açan torba yasa teklifine karşı üç sivil toplum kuruluşu bilimsel verilerle uyardı: “Zeytinlikler taşınamaz, yok edilemez; hem doğanın hem kültürün mirasıdır.”
HABER MERKEZİ- Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, Proje Evi Kooperatifi ve Slow Food Toplulukları Türkiye Ağı, Meclis’te görüşülmeyi bekleyen torba yasa teklifine karşı ortak bir açıklama yayımladı. “Bir Dalda Bin Yıllık Direniş: Zeytinlikler Neden Dokunulmazdır?” başlığıyla yapılan açıklamada, yasa teklifinin doğa, halk sağlığı ve tarım üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekildi.
Hazırlanan yasa, zeytincilikle madencilik faaliyetlerinin aynı alanlarda “uyumlu” yürütülebileceği iddiasını gündeme getiriyor. Ancak uzmanlara göre bu iddia, hem sahadaki uygulamalarla hem de bilimsel verilerle çelişiyor.
Açıklamada, zeytin ağaçlarının teknik olarak yalnızca belirli koşullar altında taşınabileceği belirtiliyor. Ancak bu işlem çoğunlukla başarıya ulaşamıyor. Taşınan ağaçların kök sistemleri zarar görüyor, toprak mikrobiyotası yok oluyor ve uzun vadeli verim kayıpları yaşanıyor.
VERİM ARTIŞI BİR YANILSAMA
Zeytin ağaçlarının taşındıktan sonra daha fazla ürün verdiği yönündeki iddiaların da gerçeği yansıtmadığı belirtiliyor. Açıklamaya göre, bu tür verim artışları kısa vadeli budama etkisinden kaynaklansa da uzun vadede toprak-sistem dengesi bozuluyor, ağaçlar strese giriyor ve verim düşüyor.
MADENCİLİĞİN EKOSİSTEM ÜZERİNDEKİ TAHRİBATI
Madencilik faaliyetlerinin zeytinlik ekosistemleri üzerindeki etkileri ise son derece yıkıcı. Ağır metallerin birikmesi, toprak canlılığının azalması, yüzey ve yeraltı su kaynaklarının tahribi gibi etkenler zeytin ağaçlarının yanı sıra çevredeki tüm tarımsal üretimi tehdit ediyor.
Ayrıca, madencilik sonrası arazi rehabilitasyonunun teorik olarak mümkün olsa da, yüksek maliyetli ve uzun vadeli bir süreç olduğu, hiçbir zaman doğal zeytinliklerin sunduğu ekosistem hizmetlerini geri kazandıramayacağı ifade ediliyor.
ZEYTİNLİKLER BİRER KARBON YUTAĞIDIR
Zeytin ağaçları yalnızca tarımsal değil, aynı zamanda çevresel öneme sahip. Derin kök yapıları, her mevsim yeşil olmaları ve doğal örtü bitkileriyle karbonu toprakta uzun süre tutabildikleri belirtiliyor. Bilimsel çalışmalara göre, geleneksel yöntemlerle yönetilen zeytinlikler hektar başına yılda 4-5 ton CO₂ tutabiliyor.
Bu bağlamda, Türkiye’nin taraf olduğu Paris İklim Anlaşması’nın 5. maddesi uyarınca, doğal karbon yutaklarının korunması gerektiği vurgulanıyor.
Açıklamanın sonuç bölümünde ise şu çağrıya yer veriliyor:
“Zeytinlikleri yok etmek ya da taşımak, insanlara burada yaşamayın, üretmeyin demektir. Zeytinlikler varlıklarını yerinde koruyarak yaşar. Bu nedenle kamu politikaları kısa vadeli yatırımları değil, uzun vadeli ekolojik, ekonomik ve kültürel sürdürülebilirliği esas almalıdır.”
