Arkeologlar, Nippur’u tasvir eden 3.500 yıllık kil tabletin sanılandan çok daha doğru bir şehir planı olduğunu doğruladı. Haritanın yüzde 10’luk bir hassasiyete ulaşması “bunu nasıl başardılar?” sorusunu yeniden gündeme taşıdı.
HABER MERKEZİ – Dünyanın bilinen en eski şehir haritalarından biri olan ve 1899’da bugünkü Irak’ta keşfedilen Nippur tableti, uzun süre hatalı bir tasvir olarak yorumlanmıştı. MÖ 1500–1300 yılları arasında çizildiği düşünülen harita, Mezopotamya’nın kutsal kentlerinden Nippur’u çevreleyen sur kapıları arasındaki mesafeleri gösteriyor.
Ancak tablet üzerindeki yapıların konumu, yıllarca arkeologların kafasını karıştırdı. Bazı uzmanlar çizimin ölçekli olamayacak kadar hatalı olduğunu savundu.
Bu görüş, 1970’lerde Chicago Üniversitesi’nden arkeolog McGuire Gibson’ın Nippur’un hava fotoğraflarını incelemesiyle değişti. Gibson, tablette görülen sur çıkıntılarının araziyle birebir örtüşebileceğini fark etti. Kentte yapılan kazılarda tahkimat izlerinin bulunması üzerine, haritanın çizgilerinin ortaya çıkarılan yapılarla “mükemmel biçimde örtüştüğü” anlaşıldı. Doğru şekilde yönlendirildiğinde haritanın yaklaşık 1,3 km²’lik alanı kapsadığı ve yüzde 10’luk bir doğruluk payına sahip olduğu ortaya kondu.
Chicago Üniversitesi’nde Mezopotamya arkeolojisi profesörü Augusta McMahon, Mezopotamyalıların arazi ölçümünde oldukça yetkin olduğunu belirtiyor. Daha önce bulunan tabletlerin tarla ve ev parsellerine dair detaylı çizimler içermesi, bu uzmanlığın göstergesi. Ancak Nippur haritası, kapsamı itibarıyla çok daha büyük bir ölçeğe sahip.
Araştırmacılara göre haritayı hazırlayanlar düğümlü ipler, ölçüm çubukları ve temel trigonometrik hesaplara dayanan yöntemler kullanmış olabilir. Yine de bu doğruluk seviyesine ulaşmak sabır, uzun yürüyüşler ve sistemli kayda geçirme gerektiriyordu.
KASSİT YENİDEN İNŞA DÖNEMİ
Haritanın amacı konusunda yeni ipuçları, Nippur’un tabletin hazırlanmasından önceki yüzyıllarda büyük oranda terk edilmiş olmasından geliyor. Bu dönemin ardından Kassit hanedanı bölgeyi kontrol etmeye başlamıştı.
Tabletlerin saklandığı Almanya’daki Friedrich Schiller Üniversitesi’nden Asurolog Johannes Hackl, Mezopotamya hükümdarlarının kendilerini “inşa edici” olarak gördüğünü hatırlatıyor. Kassitlerin Nippur’un harap bölümlerini yeniden inşa etmeye giriştiği biliniyor. Dolayısıyla tabletin yalnızca bir harita değil, aynı zamanda bir yeniden inşa planı, yani dünyanın bilinen en eski şehir planı olabileceği düşünülüyor.
