Nükleer müzakerelerde tıkanıklığı aşmak isteyen İran, İsviçre’nin arabuluculuğunu devreye soktuğunu duyurdu. AB Troikası, ilerleme kaydedilmemesi halinde BM yaptırımlarını yeniden gündeme getireceklerini hatırlatırken ABD-İsrail cephesinden “askeri tehdit” açıklamaları geldi.
HABER MERKEZİ – Tahran yönetimi, nükleer program etrafında süren diplomatik çıkmazı aşmak amacıyla İsviçre’nin arabuluculuğuna başvurduğunu açıkladı.
İran Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Laricani, İsviçreli mevkidaşı Gabriel Luchinger ile yaptığı görüşmede, İsviçre’nin taraflar arasındaki istişarelerde aktif rol üstlenmesi ve gelişmeler hakkında İran’a düzenli bilgi vermesi kararlaştırıldı.
Daha önce İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Washington ile “etkili nükleer müzakerelere başlanabilecek aşamaya” henüz gelinmediğini ifade etmişti.
ABD’den müzakere mesajı | Tahran kararsız: Görüşme çıkarlarımıza bağlı
AB’DEN YAPTIRIM UYARISI
Avrupa Birliği Troikası (Almanya, Fransa, İngiltere), İran’ın bu ay sonuna kadar ABD ile görüşmelerde ilerleme sağlamaması halinde, BM yaptırımlarının yeniden uygulanabileceğini açıkladı. Bu çıkış, Tahran üzerindeki diplomatik baskıyı artırmış durumda.
E3 ülkelerinden İran’a nükleer uyarı | “Snapback” mekanizması devreye girebilir
ABD-İSRAİL’DEN ASKERİ TEHDİT
Washington ve Tel Aviv yönetimleri ise, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine hız vermesi halinde askeri müdahaleye başvurabileceklerini belirtti. Son olarak İran Savunma Bakanı Aziz Nasirzade, ülkesine yeni bir saldırı düzenlenmesi halinde, “son 12 günlük savaşta kullanılanlardan daha güçlü füzeler” ile karşılık verileceği uyarısında bulundu.
ABD-İRAN NÜKLEER GÖRÜŞMELERİ
2025 yılı, ABD ile İran arasında yıllardır süregelen nükleer kriz açısından kritik bir dönemeç oldu. Umman’ın başkenti Maskat’ta başlayan ve Roma’ya taşınan müzakereler, uranyum zenginleştirme ve yaptırımlar konusunda tarafların geri adım atmaması nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı.
Görüşmeler, Haziran ayında İsrail’in İran’daki nükleer tesislere düzenlediği saldırılar ve ardından ABD’nin doğrudan askeri müdahalesiyle tamamen çöktü.
DİPLOMASİ UMUDU MASKAT’TA BAŞLADI
12 Nisan’da Umman’da başlayan görüşmelerde, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ve ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, dolaylı temaslarda bulundu. ABD, İran’ın nükleer faaliyetlerini tamamen durdurmasını talep ederken Tahran uranyum zenginleştirmeden vazgeçmeyeceğini vurguladı.
Roma’da yapılan ikinci ve üçüncü turlarda ise Washington, İran’ın balistik füze programını ve bölgesel faaliyetlerini de müzakere kapsamına almak istedi. Bu durum, taraflar arasındaki anlaşmazlığı derinleştirdi.
İSRAİL SALDIRILARI SÜRECİ KIRDI
12 Mayıs’ta tamamlanan dördüncü tur görüşmelerin ardından umutlar kısmen tazelenmişti. Ancak 15 Haziran’da İsrail’in Natanz, Tebriz ve İsfahan’daki nükleer tesislere düzenlediği saldırılar, müzakereleri tamamen raydan çıkardı. İran, saldırılarda üst düzey bilim insanlarının hayatını kaybettiğini duyurdu ve ABD ile görüşmeleri askıya aldı.
ABD’DEN DOĞRUDAN ASKERİ MÜDAHALE
22 Haziran’da ABD, Fordo, Natanz ve İsfahan’daki tesisleri B-2 bombardıman uçaklarıyla hedef aldı. Pentagon, operasyonun “maksimum gizlilikle” yürütüldüğünü ve tesislerin ciddi hasar gördüğünü açıkladı. İran, saldırıları “kırmızı çizginin aşılması” olarak nitelendirerek misilleme tehdidinde bulundu.
İsrail-İran savaşı 10. gününde ABD savaşa fiilen dahil oldu, İran’ın nükleer tesisleri vuruldu
ULUSLARARASI TEPKİLER
Çin ve Rusya, ABD’nin tek taraflı askeri hamlesini kınayarak İran’a destek verdi. Avrupa ülkeleri (E3), krizi hafifletmek amacıyla yeni bir diplomasi girişimine hazırlanıyor. İsrail ise İran’ın nükleer programının tamamen ortadan kaldırılmasını savunarak sert tavrını sürdürdü.
DİPLOMASİ YERİNİ KRİZE BIRAKTI
2025’teki nükleer görüşmeler, İran’ın uranyum zenginleştirmede ısrarı, ABD’nin sert talepleri ve İsrail’in askeri hamleleri nedeniyle başarısız oldu. Diplomasi masasının devrilmesi, Orta Doğu’da gerilimi artırırken bölgenin yeni bir çatışma sarmalına sürüklenebileceğini ihtimalini gündeme getiriyor.
